“Làng” Quảng Nam ở Long An.

Theo ông Tạ Thành Đô (bí thư xã Thái Trị, huyện Vĩnh Hưng, tỉnh Long An) thì xã giáp ranh Campuchia này có đến 2/3 dân số gốc Quảng Nam - đa phần di cư vào đây từ thời Ngô Đình Diệm.

Ấp cù lao Thái Vĩnh có đường biên giới khá dài, có thể gọi là “làng” Quảng Nam, vì theo ông Nguyễn Văn Đức, trưởng ấp, 85% dân số đến đây từ miền Trung, mà phần lớn là dân Quảng Nam.
 
Phân nửa dân ấp đi học
 
Thái Vĩnh cách biệt đi lại bởi con sông chảy xuyên biên giới, rộng chừng 70 mét, mùa khô nước sâu tầm 3-5 mét, lục bình phủ kín. Mùa nước nổi, ấp này như một đảo nhỏ ngoài khơi, năm 2000 nước ngập cả bờ đê, thì làng càng cách biệt. Ấp thuộc diện nghèo trọng điểm của tỉnh Long An, cách quốc lộ 62, đoạn qua thị trấn Bến Lức chừng 95 km, hướng Tây Bắc, thuộc vùng sâu của Đồng Tháp Mười, thường lũ lụt nặng nề. Ấp này tiếp giáp với biên giới tỉnh Svay Rieng (Mỏ Vẹt) của Campuchia, với cánh đồng rộng chừng 3-5km.
 
Ấp Thái Vĩnh vào cuối năm 2010 có khoảng 115 hộ dân, hơn 700 người, trẻ em dưới 15 tuổi vào khoảng 250 em, số người đi học chiếm gần ½ dân số. Ông Nguyễn Văn Đức (ấp trưởng) cho biết nửa thế kỷ qua vì sống quá khó khăn nên việc học bị bỏ bê, “nhưng nay thì nghèo gì thì nghèo, chứ cái chữ không được nghèo”. Ấp đang muốn noi gương truyền thống hiếu học của người Quảng Nam, hiện đã có khoảng 20 người học xong 12/12, gần một nửa số này thi đậu đại học. Hội đồng hương Quảng Nam - Đà Nẵng tại TP.HCM từng muốn phối hợp với địa phương và người dân ở đây để xây một cây cầu bắt qua sông, ông Đức tin rằng khi việc đi lại bớt khó khăn, số trẻ em bỏ học sẽ còn rất ít.
 
Thế nhưng, đến nay thì hội này rút lui với lý do địa bàn quán xuyến của hội chỉ nằm tại khu vực TP.HCM - người dân Thái Vĩnh chỉ nhận được lời “hứa lèo”, nói theo giọng Quảng Nam. Trong khi người dân đã gom góp được gần 100 triệu đồng, chỉ cần khoảng 40 triệu nữa là có thể khởi công xây dựng.
 
Cụ Yến 109 tuổi
 
“Làng” Quảng Nam này gần 100% dân số làm nông nghiệp. Diện tích đất canh tác, theo anh Phan Thanh Tùng (chủ tịch UBND xã Thái Trị), vào khoảng 3.040 ha, bình quân cho mỗi gia đình là khá rộng. Nhưng thực tế thì nhiều gia đình đã không còn đất canh tác, vì nghèo quá mà phải bán, phải cầm cố, dân ở nơi khác (ví dụ thành phố Tân An) đến mua gần ½ diện tích, rồi cho người dân ở đây thuê làm. Nơi đây đang hình thành một “mô hình” điền chủ và tá điền kiểu mới, nơi mà hố hẳm giàu nghèo gần như khó san lấp được.
 
Dù sống ở vùng sâu, ấp không có cả trạm y tế, với rất nhiều thiếu thốn về vật chất, nhưng theo những người lớn tuổi ở đây thì chưa có ai bị bệnh hiểm nghèo, khó chữa. Thế hệ di cư, chạy trốn khỏi máy chém của Luật 10/59 (thời Ngô Đình Diệm làm Tổng thống, ban hành ngày 6/5/1959), đến nay vẫn còn sống khá nhiều. Trong ấp, còn cụ Nguyễn Thị Yến (sinh 1903, gốc Duy Nghĩa, Duy Xuyên, Quảng Nam), đã 109 tuổi, theo âm lịch - cao tuổi nhất xã này. Hôm chúng tôi ghé thăm, cụ có hơi loãng tai và quên nhiều việc, nhưng vẫn còn tương đối khỏe, ăn uống được.
 
Quảng Nam trong nghĩa từ nguyên là “mở rộng về phương Nam”, dân Quảng Nam ở ấp Thái Vĩnh quả là đã đi xa hết mức về phương Nam, nếu so với tổ tiên của mình. Thế nhưng, dường như giấc mơ ấm no, được học hành, có cây cầy bê tông để thuận bề đi lại… thì hãy còn xa lắm.
 
Ngày nay, người ở xa đến đây, hãy liên lạc trực tiếp với xã để được hướng dẫn đường đi nước bước, vì khu vực này thuộc quản lý của biên phòng, đi lại khó khăn. 
——————-
*Đây là trang Blog cá nhân của Viết Với Nhau. Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á châu Tự do RFA