Những dự án ngàn tỉ: người dân cần sự minh bạch

Dự án ngàn tỉ đồng lát đá granite cho những vỉa hè Sài Gòn đã vấp phải những lời phản ứng dữ dội từ dân chúng. Ngày 29.3, UBND Quận 1 đã phải tổ chức họp báo để cải chính. Bà Nguyễn Thị Thu Hường, Phó Chủ tịch UBND nói rằng thông tin trước đó không chính xác.

Tiếc thay, ngay cả những thông tin “nói lại cho rõ” của đại diện UBND Quận 1 cũng có điều gì đó chưa minh bạch, lại càng dấy lên sự xao động trong suy nghĩ của dân chúng, rằng vào thời điểm đầy khó khăn của nền kinh tế, của doanh nghiệp… tại sao chính quyền vẽ ra dự án xa xỉ và không hợp lý này để làm gì.

Theo bà Hường, thì tin tức lát vỉa hè ngàn tỉ ở các vỉa hè là việc còn đang bàn tính, vẫn còn đợi ý kiến của UBND thành phố và các chuyên gia. Thế nhưng tuyên bố của ông Chủ tịch UBND quận 1 Trần Thế Thuận cho dự án tiêu tốn ngàn tỉ này lại khá rõ ràng, là các vỉa hè sẽ được lát đá granite từ đây đến năm 2019 là đường Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Thái Học, Phùng Khắc Khoan, Đồng Khởi và Công xã Paris. Thậm chí loại đá hoa cương cũng đã được tính cụ thể, dù ngay lúc này, các chuyên gia xây dựng đều bộc lộ sự lo ngại.

Thật là trống đánh xuôi, kèn thổi ngược. Bất kỳ ai theo dõi thông tin này đều cảm giác rằng mọi thứ như chỉ là cách “đối phó” quấy quá của chính quyền địa phương trước cơn bão dư luận.

Sài Gòn năm qua đã có những cơn mưa gây ngập lụt ngay con đường trung tâm. Việc bê-tông hoá các con đường và vỉa hè là một vấn nạn được báo trước về việc khó khăn thoát nước, cũng như dễ gây tai nạn do trơn trợt. Ý kiến hầu hết các chuyên gia về công trình và phát triển đô thị đều có chung một điểm thắc mắc: ai đã tư vấn dự án cho UBND Quận 1 mà lại thiếu kiến thức và không lường được lợi hại như vậy. Nếu không có đợt phản ứng gay gắt của báo chí và công chúng, không khéo việc lát đá hoa cương ngàn tỉ này đã âm thầm khởi sự, nhân dân chỉ còn nhìn theo như chuyện đã rồi.

Tương tự như trường hợp về tin tức Chính quyền TP.HCM sẽ chặt 300 cây xanh có tuổi bằng thế kỷ, làm cho nhiều bạn trẻ xuống đường giăng biểu ngữ, ôm cây và đưa thỉnh nguyện thư, tình hình chỉ được làm dịu đi bằng một cuộc họp báo cho biết rằng “thật ra chỉ chặt, bứng đi có 16 cây” mà thôi.

Vì sao nhân dân luôn là người được biết cuối cùng, và phải cùng nhau vội vã tỏ thái độ mạnh mẽ vào giờ cuối để mong xoay chuyển vấn đề sai lầm, tự quyết của một cá nhân hay một nhóm người nào đó? Và trong những câu chuyện dân sự đơn giản ấy, chính quyền lại hay thể hiện thái độ đối phó kém cỏi bằng việc đưa công an, dân phòng ra đe nẹt người bảo vệ môi trường, bao vây người khác ý kiến. Mối quan hệ giữa dân và quan ngày càng lạnh lẽo và nát ngầu từ đó.

Trong những lời cải chính từ bà Hường, đại diện cho UBND quận 1, cũng có ngầm bộc lộ sự kiêu hãnh rằng quận không xin tiền ngân sách hay của ai, mà chỉ vận động doanh nghiệp trong quận cho… mượn góp vốn rồi trả dần. Quả là cách nói của quận giàu có nhất Sài Gòn với nguồn thu đến 8.500 tỉ đồng một năm.

Nhưng ngay trong việc “trả dần” trong vài năm, số tiền 1.000 tỉ lát đá đó cũng cần minh bạch về quy trình, cách trả… vì đó cũng là tiền thuế của người dân đóng góp chứ không hề là tiền riêng của quận 1. Số tiền “trả dần” ấy, bớt đi bao nhiêu từ quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ nhân đạo… của quận 1? Sự minh bạch ắt là cần thiết.

Thường thì các cá nhân, doanh nghiệp khi đóng góp vào sự tôn tạo, phát triển của thành phố vẫn được ghi danh với lòng biết ơn. Đó là cách mà cả thế giới này đang hành xử. Vì sao các doanh nghiệp hảo tâm và tử tế ấy có thể góp đến 1.000 tỉ cho người dân thành phố lại chỉ được nói đến… nặc danh và qua loa? Hay đây cũng chỉ là một cách nói để đối phó của chính quyền, như một thói quen để vượt thoát trước các cơn khủng hoảng?