Đại hội nhà văn lần X ….  “thành công rực rỡ”

Dư luận có nhiều ý kiến trái chiều về Đại Hội Nhà Văn lần thứ X vừa diễn ra nhưng ít ai chú ý điều quan trọng là thông tin từ các loa chính thống của đảng như Nhân Dân, Quân Đội Nhân Dân, Công An Nhân Dân đưa tin về đại hội này đều không có cụm từ quen thuộc mang tính bắt buộc với các cuộc đại hội, tiểu hội của hệ thống chính trị từ cấp xã phường đến Trung ương. Vì sao như vậy? Phải chăng đại hội đã phát ra tín hiệu nào đó không vừa lòng lãnh đạo?

“Thành công rực rỡ”, “Thành công tốt đẹp”, “Kết thúc thắng lợi” là những cụm từ khuôn mẫu, bắt buộc phải có trên tít những dòng tin về các đại hội dù là hội cây cảnh hay hội hiến xác nhân đạo. Cái tổ chức đại hội càng quan trọng thì chữ nghĩa càng phải trân trọng rổn rảng hơn. Hội Nhà Văn là những chiến sĩ trên mặt trận văn hóa, luôn được đảng quan tâm lãnh đạo đâu phải chuyện đùa. Các đại hội Nhà Văn luôn có tối thiểu một vị Ủy Viên BCT có khi cả Thường Trực BBT, hoặc TBT tham gia chỉ đạo. Đại hội lần này có sự tham gia của ông Võ Văn Thưởng UVBCT Trưởng Ban Tuyên Giáo,  Nguyễn Khoa Ðiềm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư T. Ư Ðảng, Trưởng ban Tư tưởng - Văn hóa T.Ư; Nguyễn Ðắc Vinh, Ủy viên T.Ư Ðảng, Phó Chánh Văn phòng T.Ư Ðảng. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gửi lẳng hoa chúc mừng. Long trong tới chừng ấy mà đại hội không thành công rực rỡ mới lạ kỳ?

Đại hội nhà văn, cấm nhà báo dự

Báo Nhân Dân quyền lực nhất trong làng báo đưa tin gọn lõn “Bế mạc Đại hội X Hội Nhà văn Việt Nam”. Báo CAND cũng đưa tin trung tính: Ra mắt Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa X. Báo Chính phủ đăng tin: Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều làm Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam. … Lãnh đạo gộc đã không khen, các báo cấp dưới đều đăng tin chung chung tương tự. Riêng hai tờ báo Đoàn, cánh tay phải của Đảng không chỉ không ngợi ca đại hội mà còn báo động như có đảo chánh. Tuổi trẻ của Thành Đoàn Sài Gòn viết “Đại hội Nhà văn đóng cửa với báo chí, ông Hữu Thỉnh rút khỏi ban chấp hành khóa mới”. Báo Tiền Phong của Trung ương Đoàn cũng đăng “‘Hỗn loạn’ bỏ phiếu Hội Nhà văn, ông Hữu Thỉnh hai lần xin rút Ban chấp hành”

Chuyện gì đã xảy ra trong đại hội nhà văn lần này? Nguy cơ diễn biến hòa bình của bọn phản động ư? Không! Những hội viên, những nhà văn nổi tiếng và cấp tiến như Nguyên Ngọc, Phạm Xuân Nguyên, Trần Mạnh Hảo… đã tự ý ra khỏi hội từ lâu. Bốn nhiệm kỳ vừa qua Hội Nhà Văn yên bình, ngoan ngoãn và được rót ngân sách hoạt động đầy đủ tươm tất dưới sự điều hành nhũn nhặn kính trên hòa dưới của nhà thơ Hữu Thỉnh.

Theo tường thuật của truyền thông lề phải thì Đại hội vẫn diễn ra trong sự lãnh đạo chặt chẽ, có hội nghị riêng cho các hội viên là đang viên. Đặc biệt cẩn thận, Đại hội cấm cửa các nhà báo (ngay cả báo chí chính thống). Báo Tuổi trẻ đưa tin “Chỉ vài cơ quan báo chí được mời tham dự đại hội nhưng cũng chỉ được dự phiên bế mạc vào ngày mai 25-11. Phiên họp quan trọng hôm nay tất cả phóng viên đều bị chặn lại trước cửa. Các đại biểu là các nhà văn dự đại hội có thẻ dán ảnh chân dung để kiểm soát. Nhiều đại biểu nhà văn dự đại hội bất ngờ trước thông tin các nhà báo không được tham dự” (1)

Mắc cười là Ban Tổ chức khệnh khạng quy định như vậy nhưng lại quên một điều là đa số các ông nhà văn lại dắt lưng hai ba cái thẻ, các ông nhà báo kiên nhà văn vẫn đường đường tham dự và thông tin, hình ảnh chân thực của đại hội vẫn tràn ra trên các trang mạng xã hội vặn lưng, bẻ sườn các thông tin ngay ngắn, khuôn thước của báo chí chính thống.  

Không nghe Thưởng nói, chỉ chụp hình với Thưởng

Phần bí mật của đại hội được báo lề phải tường thuật từ xa rất long trọng nghiêm trang qua các lời chỉ đạo theo khuôn vàng thước ngọc.

“Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương chỉ đạo văn học phải tiếp tục góp phần đáng kể trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, chống suy thoái biến chất về tư tưởng chính trị và đạo đức.

Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa mới cũng phải góp phần trong tổng kết văn học Việt Nam nửa thế kỷ sau thống nhất đất nước, thúc đẩy hòa hợp dân tộc, xây dựng đại đoàn kết toàn dân tộc thông qua văn học, thúc đẩy một đời sống dân chủ lành mạnh, tiếp tục bảo vệ những giá trị văn hóa truyền thống và tạo dựng những giá trị nhân văn mới cho xã hội; tiếp tục tạo dựng hình ảnh đất nước, con người Việt Nam trên thế giới thông qua văn học”. (2)

Nhà văn Nguyễn Quang Vinh, chủ trang fb Khoai Lang Trưởng Thôn, đại biểu chính thức của đại hội đã có một loạt bài tường thuật rất sống động, rất phong cách, dí dỏm về diễn biến, không khí của đại hội đã đặt tả diễn biến của phiên họp long trong, bí mật này như sau “Trên bàn chủ tịch, anh Hữu Thỉnh đang phát biểu về một vài nội dung gì đó chả nghe thấy gì, chỉ biết chắc chắn là anh Hữu Thỉnh đang nói, vì đứng trên bục, còn âm thanh chủ yếu là các đại biểu nói chuyện râm ran, nói chuyện say mê, cười thoải mái.

Sau đó có ông gì to to, lên bục, nghe câu được câu chăng, đại khái là ca ngợi các nhà văn, ca ngợi những tác phẩm văn chương phục vụ đất nước, sau đó như quy trình phát biểu, chúng tôi hy vọng rằng, nhiệm kỳ tới, sẽ…”

Không nói ra thì ai cũng biết “ông gì to to” đó chính là ông Võ Văn Thưởng. Nhưng suốt 6 bài tường thuật nhà văn Nguyễn Quang Vinh chỉ một lần duy nhất chính thức nhắc tới tên ông Thưởng khi đại hội bế mạc “ Kết thúc, đột ngột hội trường ùn ứ, nhìn ai cũng cười, nhiều người bặm môi bặm miệng chen vào. Tưởng có sự cố gì hóa ra chen nhau chụp với Võ Văn Thưởng. Thích chụp với lãnh đạo có lẽ là một nét Việt thế giới khó theo.

Các đại biểu rời dần khỏi hội trường di chuyển nhanh về nhà ăn dự tiệc.

Vui quá nên Đại hội quên chào cờ bế mạc. Không sao. 5 năm nữa”.

Hóa ra cái bí mật của đại hội là ở chỗ đó. Chỉ đạo của đảng chẳng ai nghe, chuyện bầu cử thì lộn xông như vở chợ, ai cũng muốn bầu xong để ra ngoài tán gẫu, lãnh đạo chỉ được chú ý quan tâm săn đón để chụp hình như một vật lạ trong các hội chợ triển lãm hoặc như các diễn viên nổi tiếng sau show diễn. (3)

Cách nhìn trào lộng của Nguyễn Quang Vinh từ bên trong đại hội nhà văn cũng phần nào đó tiệm cận với góc nhìn của những nhà văn không dự đại hội.

Không dự vì không thể nghe đảng nói

Nhà văn Võ Đắc Danh đang kẹt Covid bên Mỹ, nhưng nếu không kẹt Covid chắc hẳn không dự đại hội này, nhưng những chỉ đạo của ông Thưởng anh đã làm, làm tốt hơn ai hết.

Viết chống tham nhũng anh có hàng loạt bút ký trong đó chỉ một bài “Thư gởi nhà thơ Trần Mạnh Hảo” đánh cùng lúc bốn Bộ trưởng đã được rút thẻ nhà báo. Thời sự hiện nay anh có bút ký Đất Thủ Thiêm (đăng trên fb và phát trên youtude) với những số phận con người cay nghiệt xúc động, chân thật gấp trăm lần Bản An Chế Độ Thực Dân Pháp. (4)

Góp phần xây dựng đất nước, năm 2019, chỉ với tập bút ký “Người Sài Gòn Bất Đắc Dĩ” anh đã huy động nguồn lực xã hội làm hơn 100 cây cầu nông thôn.

Về hòa hợp dân tộc, ông Hữu Thỉnh gởi thơ mời văn nghệ sĩ Việt Nam định cư ở nước ngoài họp mặt bất thành nhưng Võ Đắc Danh, con bà mẹ Việt Nam anh hùng, vẫn hàng ngày cặp kè đi nhậu với Đỗ Trung Quân, Công giáo di cư, qua Mỹ thì chơi với Đinh Quang Anh Thái, viết báo Sài Gòn Nhỏ…

Từ Mỹ, Võ Đắc Danh trải lòng về đại hội nhà văn trên fb cũng bằng cái nhìn cười cợt: “ …Sang năm 2003, tôi bị tịch thu thẻ nhà báo vì tội chống chính phủ, nhà thơ Lê Chí lại bảo mầy nên vào hội nhà văn để có chuyện gì thì ít ra cũng được hội bênh vực. Nghĩ thế tôi làm hồ sơ xin gia nhập hội nhà văn. Năm 2008 tôi được công nhận là hội viên hội nhà văn VN, thấy cũng bớt lạnh lưng. Nhưng đến năm 2013, nhà văn Nguyễn Quang Lập bị bắt vô cớ 6 tháng, nhưng hội nhà văn không hề lên tiếng can thiệp. Từ đó tôi đâm ra thất vọng, cảm thấy cái hội nầy chẳng ra tích sự gì. Có lần đại hội nhà văn, họ cấp cho mỗi hội viên cái vé máy bay khứ hồi và được thành phố cấp cho 2triệu đồng, nhưng trước khi nhận tiền và vé máy bay thì các hội viên phải tập trung lại để nghe anh 3 Đua huấn thị.

Hôm ấy tôi với nhà thơ Đỗ Trung Quân ngồi nhậu dưới bờ kè kinh Nhiêu Lộc, anh Quân nói được cho vé cho tiền cũng muốn đi ra HN gặp bạn bè nhưng phải ngồi nghe thằng 3 Đua huấn thị thì nhục quá, thôi dẹp. Thế là tôi với anh Quân bỏ vé không đi. Mấy ngày sau chúng tôi nghe nói đại hội lần ấy các nhà văn chửi bới, mạt sát nhau còn tệ hơn cả cái chợ trời.”

Cũng trên trang fb của Võ Đắc Danh, nhà thơ Đỗ Trung Quân tác giả Quê Hương, Phượng Hồng cũng chia sẻ tâm sự “Tôi bị canh giữ cấm xb gần 10 năm theo lịnh của thằng ba đua khg hề có văn bản luận tội HNV Hội nhà báo cũng câm như hến có ai lên tiếng cho hội viên thậm chí còn chấp hành tốt lịnh cô lập tôi của thằng giờ là tội phạm ấy chứ. Góa theo cụ Trang Thế Hy giũ tay áo “ tao đi chỗ khác chơi! “ tự do là do mình chọn (5)

Tự do sáng tác theo định hướng biến văn học thành đống rác

Nghiêm túc hơn, có lý luận hơn, nhà văn Tạ Duy Anh, nhà văn duy nhất dám viết về tội ác Đồng Tâm, cũng nhìn về đại hội nhà văn qua tiếng cười với bài viết “VÌ SAO TIẾNG CƯỜI BỊ CĂM GHÉT?”

Tạ Duy Anh đặt vấn đề “Tôi phát hiện ra rằng, những người cầm quyền trong chế độ toàn trị rất dị ứng với những tác phẩm hài hước, dù nó nói về bất cứ chủ đề gì. Cứ gây cười là rất đáng ghét và đáng sợ?

Vì sao vậy? Tại sao những tác phẩm mang đến bạn đọc tiếng cười lại bị săn lùng, ngăn chặn, tìm cách vô hiệu hóa ở mọi nơi, mọi lúc gắt gao, khắc nghiệt đến thế? Hóa ra khi ngồi xem ti vi, tôi nhận ra toàn bộ các chương trình, dù rất nghiêm trang như những lễ kỷ niệm, những kì hội họp, những cuộc thăm thú, những lời phát biểu…đều ẩn chứa yếu tố hài hước, yếu tố diễn hề. Bất cứ gương mặt nào xuất hiện cũng có khả năng gây cười, nếu người xem có một chút hiểu biết về ông hay bà ta, rồi đặt bên cạnh những gì ông hay bà ta nói. Làm sao không gây cười được, khi một ông bà nào đó kiến thức rỗng tuếch, đến viết còn sai chính tả, lại nói rất hùng hồn về những thứ cao siêu, về thời đại trí tuệ, về tầm nhìn nửa thế kỷ? Làm sao không gây cười được, khi trong một hội trường nào đó, trên những băng rôn, khẩu hiệu, trên những dáng đi, cử chỉ nghiêm cẩn…thực chất đều là diễn, đều đang làm trò, chẳng có cái gì thiêng liêng cả….”

Nhà văn Tạ Duy Anh đã nhắn gởi với đồng nghiệp những lời tâm huyết “Nhân đang diễn ra Đại hội Hội nhà văn, nơi tôi không có mặt vì sợ sự ồn ào, tôi muốn nói với các bạn đồng nghiệp rằng, chúng ta có lỗi lớn trong việc để cho nền đạo đức chính trị (chứ chưa nói đến đạo đức xã hội) xuống cấp trầm trọng, là môi trường dung dưỡng những quan chức tham lam, đồi bại, dốt nát, dối trá…vì thiếu vắng sự giễu nhại. Cái xấu, cái ác chỉ có thể bị đẩy lùi bằng tiếng cười. Hãy khiến chúng phát điên, phải đối diện ngày ngày với sự nhếch nhác của chúng, đến mức phải nhảy múa.

Và tiện đây tôi cũng muốn nói thêm: Cái gọi là tự do sáng tác theo định hướng, không những lố bịch về mặt ngôn từ, mà còn có nguy cơ biến nền văn học đương đại nước nhà thành đống rác khổng lồ không sọt nào chứa hết.” (6)

Đại hội bộc lộ bản chất Hội Nhà Văn

Tổng hợp lại góc nhìn hóm hỉnh của nhà văn Nguyễn Quang Vinh về cái hổn tạp trong không gian đại hội, sự khinh bạc của Võ Đắc Danh, Đỗ Trung Quân, sự bức xúc của Tạ Duy Anh trước sự áp đặt, giả dối của đang với văn nghệ sĩ và văn học thì đại hội X Hội Nhà Văn đã thảnh công. Nó bộc lộ chân thật bản chất của cái Hội này là như nhà văn Vũ Hữu Sự đã viết “HÃY GỌI TÊN CHO ĐÚNG: HỘI NHÀ VĂN CHÍNH LÀ HỘI…BƯNG BÔ” ông kết luận đau đớn rằng “Chao ôi, hội nhà văn của tôi. Một cái hội được sinh ra với mục đích để bưng bô, và nó đã bưng bô một cách hoàn hảo. Không những thế, nó còn cổ vũ, hô hào để cả triệu thanh niên “có thể biến thiên nhiên thành điện, thép” lao vào chỗ chết. Và đó cũng là tội ác.” (7)

Có lẽ đây chính là nguyên nhân mà đảng và truyền thông lề phải đã tước bỏ “thành công rực rỡ” của đại hội nhà văn. Sự hổn tạp hổn tạp hổ lốn trong đại hội nhà văn có thể xem như một sự phản kháng. Những kẻ ngoan ngoản trung thành, nghiêm túc với Đảng bị xem như kẻ bưng bô. Người tâm huyết thì đứng ngoài cuộc với sự thờ ơ khinh bỉ.  Nguồn sửa ngân sách từ mồ hôi công sức nhân dân đổ ra nuôi dưỡng bộ máy xưng tụng cho mình đã bị khinh rẻ, cười cợt thậm chí bị nguyền rủa từ chính những người trong guồng máy ấy.

1-https://tuoitre.vn/dai-hoi-nha-van-dong-cua-voi-bao-chi-ong-huu-thinh-ru...

2-https://tuoitre.vn/ong-vo-van-thuong-hoi-nha-van-phai-thuc-day-hoa-hop-d...

3- https://www.facebook.com/nvNguyenQuangVinh

4-https://www.youtube.com/watch?v=I6nGRdf4Zeg&feature=share&fbclid=IwAR0S3...

5-https://www.facebook.com/dacdanhmientay

6-https://www.facebook.com/profile.php?id=1160946631

7-https://www.facebook.com/profile.php?id=100012513496781