Hải Quan mưu trí, bí mật, thần tốc đánh úp DN ngay lúc 0 giờ

Thứ Tư, 04/15/2020 - 16:14 — Gió Bấc

Chính phủ hé cửa cho xuất 400.000 tấn gạo. Hơn 1 triệu tấn gạo đã ký hợp đồng xuất khẩu đang nằm trong kho, trên cảng, doanh nghiệp đau đáu lo, canh ngày canh đêm để làm tờ khai hải quan. Nghi binh thông báo ngày 13 sẽ ra văn bản hướng dẫn nhưng bất ngờ đúng 0 giờ ngày 12, Hải Quan cho đăng ký xuất khẩu gạo online. Rất thần tốc, chỉ sau 3 giờ, doanh nghiệp thân hữu sân sau đã ôm gọn chỉ tiêu 400.000 tấn. Trận đánh úp bí mật, bất ngờ đến nỗi Hải Quan, Sở Công Thương các tỉnh ngoài luồng cũng hoàn toàn không hay biết. Tổng Cục Hải Quan tuyên bố việc mở cửa nửa đêm là minh bạch, công bằng. Mạng xã hội cay đắng thừa nhận Việt Nam luôn rất công bằng chỉ khác nhau là “công bằng cao” với “công bằng thấp” mà thôi.

Màn kịch mất an toàn lương thực bị bóc mẻ, lộ ra thực tế ê chề thị trường thừa trên 3 triệu tấn gạo nhưng kho của Tổng Cục dự trữ trống trơn vì giao thầu cung ứng cho các doanh nghiệp sân sau nằm ở các tỉnh miền núi. Theo lệ thường các gói thầu này sẽ được bán sang tay cho doanh nghiệp phía Nam để Tổng Cục và sân sau ngồi không chia nhau tiền phết phẩy. Giá lúa lên, sân sau bỏ thầu, Tổng Cục khóc than, báo động mất an ninh.

“GIỮA ĐÊM MỞ SỔ, XUẤT GÌ ?

NGHI BINH, ĐỘT KÍCH, LY KỲ "ÚM" TIN.

Trận đánh úp "XK" gạo - đêm 12-4 chỉ có "ma" biết, DN thua.” (1)

Dòng trạng thái ngắn ngủi, cay đắng, hài hước cười ra nước mắt của bà Vũ Kim Hạnh nguyên TBT báo Tuồi trẻ, hiện phụ trách Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hồ trơ doanh nghiệp (BSA) đã khái quát bản chất trận đánh úp của Hải Quan trong mở cổng cho doanh nghiệp đăng ký xuất khẩu lương thực đúng 0 giờ đêm 12-4 (ngày thứ bảy rạng chủ nhật) thời điểm bất ngờ nhất. Suy gẩm về trận đánh này bất giác làm người ta nhớ tới chiến dịch xuân Mậu Thân, tổng tiến công vào lúc giao thừa trong lúc hai bên đã có quy ước hưu chiến 3 ngày để binh sĩ và nhân dân ăn tết.

Đây là đòn liên hoàn đánh vào nông dân và doanh nghiệp tiếp sau màn kịch báo động giả về nguy cơ mất an ninh lương thực. Bối cảnh vào giữa tháng 3 khi nông dân đang thu hoạch vụ Đông Xuân, thị trường gạo châu Á sốt nóng, doanh nghiệp rộn rịp mua gạo xuất khẩu giá lúa tăng lên từ 500-700 đ/kg người nông dân chớm mừng thì rộ lên thông tin Trung Quốc mua gom gạo, Việt Nam mất an toàn lương thực. Ngày 23-4, chính phủ cấm xuất. Hơn 1,4 triệu tấn gạo đã có hợp đồng mua bán bị ùn ứ từ kho bài đến bến cảng, giá lúa hạ nông dân chưa cười đã khóc. Ngày 10-4, chính phủ cho xuất 400.000 tấn trong tháng 4. Các doanh nghiệp có gạo ùn ứ nữa mừng nửa lo ngồi trên lửa chờ thủ tục. Ngày 11-4, lãnh đạo Hải Quan dàn quân nghi binh thông báo ngày 13 sẽ có hướng dẫn chi tiết. Đùng một cái 0 giờ ngày 12-4, Hải Quan “bí mật” mở cổng thõng tin điện từ cho đăng ký online. Chỉ sau ba tiếng đồng hồ một số doanh nghiệp có thông tin thiên lý nhĩ đã kịp thời đăng ký 399.000 tấn gạo. Đến ngày 13-4 khi việc đăng ký đã xong tám khoánh Hải Quan mới ra công văn MẬT hướng dẫn cho doanh nghiệp,

Rất nhiều doanh nghiệp đang làm thủ tục xuất khẩu gạo trước ngày 23-3 không kịp trở tay. Khi biết tin, vào mạng đăng ký thì cồng đã đóng.

Cơ quan quản lý, điều hành kinh tế quốc gia mà nghĩ ra được kế hoạch đánh úp doanh nghiệp tài tình như vậy quả là đỉnh cao trí tuệ, đúng theo binh pháp Tôn Tử. Rất tiếc là binh pháp Tôn Tử nhằm để người cầm quân, đối địch, ở đây nhà quản lý dùng quyền lực quốc gia, mưu lược thiên tài để diệt doanh nghiệp ngoài luồng, giành miếng ăn cho thân hữu thì đất nước sẽ đi về đâu?

Thủ Tướng biết, người dân biết nhưng…. vẫn xảy ra

Kẻ độc mồm độc miệng chê anh Bảy Phúc là niểng, là đầu tàu,… nhưng thực sự anh Bảy là người chuyện gì cũng biết, ngay trong chì đạo hí cửa cho xuất 400.000 tấn ngày 10-4, Thủ Tướng Phúc cũng rào đón các biện pháp quản lý phòng tránh rủi ro, tiêu cực như “Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương chịu trách nhiệm quản lý, kiểm soát số lượng gạo được phép xuất khẩu theo đề xuất của Bộ Công Thương, bảo đảm chặt chẽ, công khai, minh bạch, dễ thực hiện, dễ giám sát, không để xảy ra tiêu cực, trục lợi chính sách; ….”

Giáo sư Võ Tòng Xuân với tầm nhìn và kinh nghiệm về sự trung thực, minh bạch của guồng máy quản lý Việt Nam còn thánh hơn anh Thủ Tướng. Ngày 11-4, phát biểu trên báo Tuổi trẻ, Giáo Sư đã chỉ ra chính quyết sách cho xuất khẩu nhỏ giọt này sẽ phát sinh tiêu cực. Tuy không làm thầy bói, Giáo sư Võ Tòng Xuân không nói chung chung mà đã chỉ rỏ cái tiêu cực cụ thể là quyền phân phát chỉ tiêu, hạn ngạch xuất khẩu. “Bối cảnh xuất khẩu gạo hạn chế như hiện nay nhiều lo ngại có thể sẽ lặp lại cơ chế xin - cho quota xuất khẩu như các năm trước đây nếu việc điều hành của Bộ Công thương không minh bạch.

Tôi mong Chính phủ phải điều hành chặt chẽ, linh hoạt không để lặp lại chuyện doanh nghiệp mạnh ai nấy chạy chọt mua bán quota xuất khẩu gạo ì xèo, khiến các doanh nghiệp tư nhân không còn quyết tâm tự lo đi tìm khách hàng”

Mối lo ngại của Giáo sư Võ Tòng Xuân hoàn toàn chính xác. Vì Hải quan là cánh cửa cuối cùng đề xuất khẩu nên dù có được phân chỉ tiêu mà không có phèp Hải Quan thì Doanh Nghiệp vẫn ôm hận nằm chờ. Trận đánh úp củ Tổng Cục Hải Quan không chỉ hất bát cơm của doanh nghiệp mà còn triệt tiêu, tiếm đoạt quyền phân bổ chỉ tiêu hạn ngạch xuất khẩu cho doanh nghiệp của Bộ Công Thương.

Rính khai Hải Quan như rình trộm

Hệ quả của trận đánh úp này là hàng trăm doanh nghiệp tư nhân đứng trước nguy cơ phá sản. Ngày 13-4, Công Ty Trung An đang bị ứ đọng hàng trăm ngàn tấn gạo đã có văn bản khiếu nại cho biết, nhiều ngày qua nhân viên công ty trực khai Hải Quan đến 21 giờ đêm ngày 11/4, nhưng hệ thống phần mềm Hải quan điện tử không mở; Công ty lên hệ thống phần mềm Hải quan điện tử VNACCS để lấy thông tin tờ khai thì chỉ nhận được hệ thống báo như sau: “Thực hiện không thành công, kết thúc bất thường được phát hiện ở Trung Tâm”.

“Đến sáng chủ nhật ngày 12/4/2020, công ty tiếp tục lên hệ thống để thực hiện mở tờ khai thì hệ thống công bố là đủ chỉ tiêu. Quá bức xúc công ty đã liên hệ một số doanh nghiệp có nghiệp vụ về mạng và được biết: Hải quan mở hệ thống phần mềm tiếp nhận tờ khai vào lúc từ 0 giờ ngày 12/4 đến 3 giờ sáng ngày 12/4 là đóng lại vì đủ hạn ngạch 400.000 tấn

Từ ngày 24/3/2020 đến nay, Công ty Trung An đã phải tạm dừng đăng ký và thông quan đối với các lô hàng gạo xuất khẩu đã và đang trên đường lên cảng (các doanh nghiệp khác cũng vậy). Hiện tại đang có mấy trăm ngàn tấn gạo đã nằm tại các cảng đang chờ thông quan (danh sách, số container các doanh nghiệp nhận về để đóng gạo hãng tàu, cảng, Bộ Công Thương đều nắm rất rõ).

Nếu Hải quan cho mở tờ khai thì việc đầu tiên phải cho các lô gạo của các doanh nghiệp đã và đang khai dở dang xuất khẩu, sau đó mới cho khai mới. Việc rất đơn giản vậy mà Hải quan không thực hiện, mà chỉ trong 3 giờ đồng hồ lúc đêm khuya đã cho khai hết 400.000 tấn! Việc làm của Hải quan như vậy có đúng với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ hay không?” (2)

Trường hợp Trung An không phải là cá biệt. Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn cho biết, có nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo do không nắm được thông tin nêu trên, cho nên, không kịp đăng ký tờ khai hải quan. Ông Trần Tuấn Kiệt, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Thương mại- Dịch vụ – Xuất nhập khẩu Dung Nam xác nhận, vào rạng sáng ngày 12-4, Tổng cục Hải quan đã mở cổng cho đăng ký tờ khai hải quan đến sáng 12-4 đã khóa rồi.

Theo ông Kiệt, dựa vào thông tin “hỏi thăm” được, đã phải cử nhân viên ngồi “canh máy tính” để chờ Tổng cục Hải quan mở cổng khai báo hải quan. “Mình phải ngồi canh như là “rình” ăn trộm vậy đó’, ông nói. (3)

Ông Nguyễn Văn Thành - Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất - Thương mại Phước Thành IV cho biết. “Công ty có 70 container ùn ứ ngoài cảng nhưng cố gắng lắm mới khai được 30 container, còn 40 container không khai được".(4)

Doanh nghiệp đối diện nguy cơ phá sản

Long An là tỉnh trọng điểm sản xuất lúa, trong đó có hàng trăm ngàn tấn lúa nếp chuyên xuất khẩu. Trong tháng 3, Chủ tịch UBND tỉnh đã có văn bản xin chính phủ cho xuất khẩu. Lần này, Long An chỉ có 7/24 DN khai được, và sản lượng chỉ 8.500 tấn.

Đặc biệt, có 2 DN lớn đã đóng cont tại cảng từ lâu vẫn không thể khai báo. Ông Lê Minh Đức, Giám đốc Sở Công Thương Long An đã phải làm một việc bất đắc dĩ nhưng đầy trách nhiệm là phát văn bản động viên các doanh nghiệp. Trong văn bản ông Đức khẳng định Sở CôngThương và Hải Quan Long An cũng không biết gì việc mở tờ khai lúc nửa đêm. Ông hứa hẹn sẽ báo cáo đầy đủ những khó khăn của doanh nghiệp để Bộ Công Thương có giài pháp. (xem văn bản)

Tương tự, các tỉnh An Giang, Sóc Trăng, Đồng Tháp vv.. đều bị đánh úp trong trận khai hải quan lúc nửa đêm này.

Đối với các doanh nghiệp đang bị ách tắc xuất khẩu gạo, nguy cơ phá sản là đang hiển hiên trước mắt. Ngoài việc chôn vốn, bị khách hàng phạt vì vi phạm thời hạn giao hàng theo hợp đồng, chi phí kho bải trong thời gian dài vô định sắp tới đã là gánh nặng quá sức.

Ngày 15-4, ông Nguyễn Minh Toại - giám đốc Sở Công thương Cần Thơ, báo cáo gửi Bộ Công thương và Bộ Tài chính đề xuất một số giải pháp về lượng gạo của các doanh nghiệp trên địa bàn đang nằm chờ xuất khẩu tại các cảng.

Theo đó, hợp đồng ký kết của các doanh nghiệp Cần Thơ với đối tác phải giao là hơn 216.700 tấn gạo và số lượng đã được chuyển đến các cảng là 25.965 tấn. Thị trường chủ yếu là Indonesia, Philippines, Malaysia, Mỹ, Nga, UAE, Ghana…

Việc chưa thông quan xuất khẩu ảnh hưởng lớn đến các hợp đồng xuất khẩu của doanh nghiệp đã ký kết, uy tín của doanh nghiệp và tác động rất lớn đến các doanh nghiệp trong việc cân đối tài chính. Chi phí phát sinh trong quá trình chờ tại cảng đang trở thành gánh nặng cho doanh nghiệp. Theo tính toán, mỗi doanh nghiệp thất thoát 260 - 350 triệu đồng/ngày (tùy vào lượng hàng nằm tại cảng) vì những chi phí trên. (5)

Thực trạng này nghiêm trọng đến mức Tổng Công Ty Tân Cảng, thuộc Bộ Tư lệnh Hải Quân đã ra công văn thông báo hổ trợ cho các đối tác gặp khó khăn vì đại dịch. Trong đó miễn phí lưu bải và phí đồi tàu chuyển cảng đối với mặt hàng gạo đã đóng cont nhập bải từ trước ngày 1-4

Vẩn là các doanh nghiệp sân sau

Phía thiệt hại là như vậy, còn doanh nghiệp được ưu ái có thông tin và kịp thời khai Hải Quan xuất khẩu gạo là ai?

Báo chi lề phải và mạng xã hội cùng quan tâm đến một doanh nghiệp đã chiếm 1/4 chỉ tiêu xuất trong tháng 4 cùa cả nước. Báo Dân Việt giật tít “Choáng: Một mình Intimex đăng ký được 102 tờ khai XK 96.000 tấn gạo”

Chỉ trong 3 giờ, Công ty cổ phần Tập đoàn Intimex (Intimex Group) đã nhanh chân đăng ký được 96.234 tấn, chiếm gần 25% hạn ngạch xuất khẩu gạo tháng 4. Riêng số lượng tờ khai hải quan đăng ký xuất khẩu gạo mà Intimex đăng ký thành công là 102 tờ. Công ty Intimex do ông Đỗ Hà Nam làm Chủ tịch HĐQT. Ông Nam hiện giữ chức Phó Chủ tịch Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA), Phó Chủ tịch Ban chấp hành Hiệp hội Cà phê - Cacao Việt Nam (VICOFA). (6)

Một mình doanh nghiệp của Phó Chủ tịch VFA chiếm 1/4 chỉ tiêu xuất khẩu của cả nước. Rỏ ràng đây là thực tế minh họa cho nhận định mang tính tiên tri của Phó Giáo sư, Tiên sĩ Nguyễn Đức Thành “Theo tôi Việt Nam không nên áp dụng chính sách cấm xuất khẩu gạo hoặc chế độ quota lúc này. Tất cả chỉ làm lợi cho các nhóm lợi ích núp bóng nhà nước như Hải quan, VFA, VinaFood, v. v… đồng thời gây thiệt hại và phân hóa các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, khiến thị trường bị đẩy lùi hàng chục năm”

Không chỉ vậy, có 4 doanh nghiệp “xù” thầu cung ứng gạo cho dự trữ quốc gia (được giao thầu nhưng không thực hiện) lại đươc đăng ký xuất

Ông Âu Anh Tuấn, cục trưởng Cục giám sát quản lý hải quan - Tổng cục Hải quan, cho biết trong danh sách đăng ký tờ khai xuất khẩu gạo tháng 4 này, cơ quan này phát hiện nhiều doanh nghiệp đã trúng thầu cung cấp gạo dự trữ nhưng lại hủy hoặc từ chối ký hợp đồng. Tổng công ty Lương thực miền Bắc trúng thầu 4.500 tấn gạo nhưng đến nay chưa ký hợp đồng mà lại đăng ký xuất khẩu 8 tờ khai với số lượng 7.200 tấn.

Công ty TNHH Phát Tài trúng thầu 17.940 tấn gạo dự trữ quốc gia và cũng đăng ký 5 tờ khai xuất khẩu với tổng khối lượng hơn 13.000 tấn. Công ty CP Vĩnh Tường và Công ty CP xuất nhập khẩu Thuận Ninh cũng đăng ký tờ khai xuất khẩu trên 10.000 tấn gạo. Trong khi đó, cả hai doanh nghiệp này đều trúng thầu cung cấp gạo dự trữ quốc gia nhưng cũng “xù” thầu (7)

Như vậy, ngoài gương mặt mới là Phó chủ tịch VFA, người ta gặp lại bốn gương mặt cũ trong đường dây cung ứng gạo cho Tổng Cục Dự trừ. Dự báo của hai Giáo sư Võ Tòng Xuân và Nguyễn Đức Thành chính xác đến từng cái tên.

Lãnh đạo Hải Quan, loanh quanh vô trách nhiệm

Trước những ý kiên phẩn uất của doanh nghiệp và dư luận noi chung Tổng cục Hải quan giải thích rất vô tư: "Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS/VCIS) do Chính phủ Nhật Bản viện trợ hoạt động theo nguyên tắc xử lý tự động. Ngay sau khi người khai hải quan gửi thông tin tờ khai hải quan đến hệ thống, không có sự can thiệp của công chức hải quan”.

Đó là cách trả lời mà dân gian gọi là đánh trống lãng vì không ai tố cáo nhân viên hải quan can thiệp vào hồ sơ mà căm phẩn về hành vi đánh lén. Mở thủ tục khai lúc nửa đêm trong ngày nghĩ việc cuối tuần và không thông báo công khai cho doanh nghiệp.

Lãnh đạo Hải Quan cũng trơ trẻn cho rằng xưa nay khi mở thủ tục khai Hải Quan không bao giờ thông báo nên lần này cũng vậy. Với trường hợp các doanh nghiệp xù thầu, Hải Quan cho rằng Bộ Công Thương không cấm các doanh nghiệp này tham gia xuất khẩu nên việc khai Hải Quan là hợp pháp…

Đây là cách nghĩ, cách làm của một quan chức cộng sản sặc mùi cơ chế xin cho, ban bố. Một cán bộ quản lý có trách nhiệm phải biết rằng trước áp lực khủng khiếp của hơn 1,4 triệu tân gao thì con số chỉ tiêu 400.000 tấn là cái cổ chai hết sức ngặt nghèo, Việc xuất sớm hay muộn một ngày có thể giết chết hoặc cứu nguy cho doanh nghiệp vì vậy phải xem xét, cân nhắc thật chinh xác năng lực, nguồn gạo hàng hóa đang tồn chứ không thể mượn bàn tay vô tư của máy tính cấp giấy phép xuất khẩu cho những doanh nghiệp “công bằng cao”.

Nguyện vọng chung của doanh nghiệp và lãnh đạo địa phương là phải xóa sổ trận đánh này. Phải đăng ký lại từ đầu.

Tội ác biến thời cơ thành nguy cơ

Trước sự bùng vở của dư luận, ngày 15-4, Văn phòng Chính phủ có văn bản 2969/VPCP-KTTH về việc báo cáo triển khai các nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ (TTgCP) giao.

Theo văn bản nêu trên, Văn phòng Chính phủ cho biết, vừa qua trên một số phương tiện thông tin đại chúng đã phản ánh về việc triển khai đăng ký mở tờ khai xuất khẩu gạo của cơ quan hải quan và việc doanh nghiệp xuất khẩu gạo không nhận được đầy đủ thông tin mở tờ khai xuất khẩu, dẫn đến gây khó cho doanh nghiệp.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng yêu cầu Bộ Tài chính báo cáo về trách nhiệm quản lý, kiểm soát số lượng gạo được phép xuất khẩu trong tháng 4-2020 theo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Phó thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng cũng yêu cầu Bộ Tài chính báo cáo việc mua dự trữ lương thực. (8)

Đây cũng là một cách xử lý tình huông khủng hoảng theo kiểu tư duy quan chức thư lại không đáp ứng đươc tình hình khó khăn doanh nghiệp và bỏ lở thời cơ hiềm hoi của thị trường lúa gạo châu Á và thế giới nói chung.

Trong lúc Bộ Tài Chính đá chân Bộ Công Thương bóp cổ nông dân, Tổng Cục Hải Quan đánh úp doanh nghiệp để nuôi béo phe nhóm thân hữu, gạo Việt đang ầm mốc trong bến bãi thi Thái Lan đang một minh một chợ nâng cao giá gạo. Theo nhà báo Trương Châu Hữu Danh thì khoảng cách chênh lệch giá gạo Thái Lan và Việt Nam đã tăng lên 150 USD/Tấn.

Những chiêu trò của nhóm lợi ích đã biến thời cơ của đất nước thành nguy cơ

Nếu anh Bảy thật sự là Thủ tướng chính phủ kiến tạo thì hãy vứt ngay đi cái vòng kim cô 400.000 tấn. Cho tháo khoán bán ngay 1,4 triệu tấn đang ùn ứ. Còn tác giả trận đánh úp của Hải Quan ngay trong điều kiện đất nước bị ngoai vây, nội hoa này thì nên cho ngay vào lò chăn kiến.

An ninh lương thực, mua gạo dự trữ là biện pháp kinh tế thị trường chứ không phải ép mua như cướp bán như cho của thời bao cấp. Ngay những trọc phú dốt nát của thời phong kiến cũng biết cách vung tiền mua lúa rẻ khi cuối mùa thu hoach và tung ra bán lúc giáp hạt giá cao. Dự trữ quốc gia là công cụ kinh tế linh hoạt điều tiết thị trường chứ không phải là hủ gạo để dành cứu đói. Công việc đó phải giao cho những nhà kinh tế thật sự chứ không thể là cái ghế kiếm tiền của bọn thân quen. Cách giao thầu cho các doanh nghiệp vùng núi rồi thản nhiên cho chúng bỏ thầu chạy lấy giấy phép xuất khẩu của lãnh đạo Tổng Cục dự trữ còn tệ hơn lương tâm chức nghiệp của các chủ bải giử xe máy. Hảy cho chúng về chân vịt.

Không cần soạn thảo luật lệ rườm rà, chỉ nói một phát thì cờ Luật sư Trần Vũ Hải, Lê Công Định sẽ soạn ra trong tịch tác những hợp đông đầu thầu công bình, minh bạch mà kẻ bỏ thầu cung ứng lương thực dự trữ sẽ nghèo đến đời cháu cố.

Vơi bác Tổng, dù đang co đâu rút cô ở đâu bác cần nên nhớ mình đang ăn cơm chứ không phải... thứ gì khác. Nông dân là giai cấp mà bác đang nhân danh phụng sự. Bác hảy hành xử thế nào cho người ta đờ oán.

Với những đảng viên của 13 tỉnh thành đồng bằng và những ai có cha mẹ là nông dân, xin hãy ghi nhớ và dồn phiếu …. tín nhiệm cho Bộ trường Tài Chính trong đại hội tới nếu ông ta còn ứng cử.

1-https://www.facebook.com/vu.k.hanh.52