Hỏi và Đáp về đại dịch Corona virus

     Hỏi: Đại dịch Corona virus là gì?

     Đáp: Là dịch cúm chủng virus Corona mới, xuất phát từ thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc đã lây lan ra toàn cầu, làm hàng triệu người nhiễm bệnh, và số người chết hiện tại hàng chục ngàn người.

     Hỏi: Thời điểm xuất hiện dịch khi nào, tại sao dịch bệnh lại lây lan ra toàn thế giới?

     Đáp: Dịch xuất hiện cuối tháng 12/2019. Dịch bệnh lây lan toàn cầu vì Trung Quốc che giấu dịch bệnh. Khi dịch bệnh bùng phát không thể giấu nổi, Trung Quốc ra quyết định phong tỏa thành phố Vũ Hán. Thời gian từ khi thông báo đến khi phong tỏa 23/01, hàng triệu người trong đó có những người nhiễm bệnh đã tỏa đi khắp thế giới. Dịch bệnh theo chân những người này lây lan khắp địa cầu.

     Hỏi: Virus Corona chủng mới (gọi là covid-19) có những đặc điểm gì?

     Đáp: Covid-19 có mấy đặc điểm sau: 1/ thời gian ủ bệnh khá lâu, từ 5 ngày đến 3-4 tuần; 2/ có thể lây nhiễm ngay trong thời gian ủ bệnh (tức là khi người bệnh không có triệu chứng gì); 3/ covid-19 tấn công chủ yếu vào hệ thống hô hấp, phổi của người bệnh.

     Hỏi: Cách thức lây nhiễm của Covid-19 là gì?

     Đáp: Virus lây nhiễm qua đường miệng, mũi và mắt. Người bệnh khi nói, ho, hắt hơi và nhổ nước bọt sẽ làm virus theo nước bọt, nước mũi bắn vào không khí, vào đồ vật. Người bình thường sẽ bị lây do hít thở không khí, cầm nắm đồ vật có virus sau đó đưa tay lên mặt, lên mũi, miệng và mắt. Một quan điểm khác, ngoài việc lây nhiễm như vừa nêu, virus tồn tại trong không khí dưới dạng sương mù, giọt nước nhỏ trong không khí, chờ người ta hít thở mà bay vào mũi, họng. Điều này giải thích tại sao số người lây nhiễm bùng nổ ở một số nơi, và môi trường trong bệnh viện đậm đặc virus nên các bác sĩ, y tá dù được trang bị tốt, có chuyên môn vẫn bị lây nhiễm.

     Hỏi: Cơ chế gây bệnh và gây tử vong của Covid-19 là gì?

     Đáp: Covid-19 sau khi thâm nhập cơ thể, nó tìm đến các cơ quan, chủ yếu là cơ quan bảo vệ hô hấp của con người, phá hủy các tế bào gốc bảo vệ phổi. Những vi khuẩn thường trú ở thực quản, phổi tấn công làm hỏng chức năng hô hấp. Chỉ vài ngày là người bệnh suy hô hấp nặng, nhiều người dẫn tới tử vong. Đối với những người có tiền sử các bệnh khác, covid-19 cũng có cách tấn công tương tự

     Hỏi: Dịch bệnh Covid-19 có chịu ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, khí hậu, thời tiết hay không?

     Đáp: Chưa có kết luận từ các nhà khoa học, các nhà dịch tễ học. Đồng thời dịch bệnh vẫn đang lây lan và phát triển. Tuy nhiên, nếu nhìn vào số liệu người bị nhiễm bệnh, và bị chết ở các quốc gia, các địa phương, có thể tạm đưa ra kết luận. Đối với các nước, các địa phương có khí hậu ôn đới, dịch bệnh bùng phát mạnh hơn, số người chết nhiều hơn. Các quốc gia nhiệt đới, số người nhiễm bệnh và số ca chết ít hơn. Đông Nam Á ở gần Trung Quốc, số người Trung Quốc qua lại rất đông, nhưng số người nhiễm bệnh và chết ít hơn các nước có khí hậu ôn đới rất nhiều.

     Hỏi: Các nước trên thế giới chống đại dịch như thế nào, có các mô hình và cách thức chống dịch ra sao?

     Đáp: Về thể chế, có hai mô hình chống dịch, toàn trị cộng sản (đại diện là Trung Quốc và Việt Nam) và Dân chủ. Về chuyên môn, có hai cách: Miễn dịch cộng đồng và phong tỏa, cách ly.

     Hỏi: Xin cho biết hai mô hình thể chế chống đại dịch?

     Đáp: Có hai sự khác biệt tương đối rõ ràng. Mô hình toàn trị cộng sản mà đại diện là Trung Quốc và Việt Nam với các nước dân chủ trên thế giới, đó là việc thông tin về dịch bệnh, bao gồm số người nhiễm bệnh, số người chết các nước dân chủ đều công khai, minh bạch. Các nước độc tài, độc tài toàn trị cộng sản không có thông tin công khai minh bạch. Trung Quốc thậm chí ban đầu còn giấu dịch bệnh dẫn tới việc lây lan ra toàn cầu. Sự khác biệt thứ hai, tương đối rõ ràng, đó là tiềm lực của quốc gia, cũng như tiềm lực ngành y tế, chăm sóc sức khỏe. Các nước dân chủ có tiềm lực lớn mạnh hơn, nên việc xét nghiệm (nhiều, diện rộng) và chăm sóc bệnh nhân cũng thuận lợi hơn. Ngược lại, các nước độc tài, độc tài toàn trị, tiềm lực yếu kém hơn, hệ thống chăm sóc y tế yếu kém nên bị hạn chế nhiều trong việc chống dịch.

     Hỏi: Hai cách chống dịch về chuyên môn có hiệu quả ra sao?

     Đáp: Miễn dịch cộng đồng là biện pháp chống dịch dựa vào số đông người mắc dịch bệnh (nhiễm virus) và hệ miễn dịch của họ sinh ra kháng thể tự nhiên, tự chữa khỏi bệnh. Có nghĩa là cứ để mặc cho nạn dịch tràn lan cho đến khi tốc độ lây nhiễm chậm lại, chỉ tập trung cứu chữa những người bị bệnh nặng. Khi hệ miễn dịch tự chữa được dịch bệnh, sẽ bảo vệ được những người chưa nhiễm bệnh, và sẽ thành công trong việc ngăn chặn nếu dịch bệnh quay lại vào những năm sau.

     Biện pháp khoanh vùng, phong tỏa và cách ly là cách thức tìm ra các ổ dịch, người nhiễm dịch bệnh từ đó khoanh vùng, phong tỏa và cách ly. Trong trường hợp dịch bệnh bùng phát, phong tỏa và cách ly toàn quốc như nhiều nước hiện nay đang thực hiện.

     Biện pháp miễn dịch cộng đồng đối với Covid-19 đã không có hiệu quả. Lý do là dịch bệnh này bùng phát quá nhanh, quá mạnh khiến cho số người lây nhiễm và chết rất nhiều và rất nhanh, hệ thống y tế các nước bị quá tải, lâm vào khủng hoảng và gây hoảng loạn. Chính vì vậy, một số nước có ý định dùng biện pháp miễn dịch cộng đồng đã phải chuyển sang biện pháp phong tỏa, cách ly như Ý và Anh…

     Hỏi: Hậu quả về kinh tế, xã hội của đại dịch Corona virus đối với toàn thế giới ra sao?

     Đáp: Hiện tại, với hơn 4 tỷ người ở các quốc gia đang có lệnh phong tỏa, cách ly và dịch bệnh đã diễn ra được hơn 3 tháng, hậu quả về kinh tế - xã hội vô cùng nặng nề. Sản xuất ngừng trệ, giao thương đứt gãy… nền kinh tế thế giới và từng quốc gia bị ảnh hưởng vô cùng nặng nề. Đại dịch đã và đang gây đại suy thái cho nền kinh tế thế giới. Nhiều khả năng, nền chính trị thế giới sẽ đảo lộn hoàn toàn sau đại dịch này./.

Hà Nội, ngày 08/4/2020

N.V.B