Tương lai, người Úc có thể sẽ phải tị nạn khí hậu

Hình: Một con cừu chết nằm trên cánh đồng khô gần Parkes, NSW (Nguồn: Dean Lewins/EPA)

Khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên và cùng với đó là sự gia tăng về số lượng và mức độ nghiêm trọng của các thảm họa môi trường như hạn hán, cháy rừng, thiếu nước, nhiều nơi trên thế giới sẽ không còn thích hợp để sống. 

Nước Úc, vốn chịu thảm họa cháy rừng với quy mô lớn bất thường nhiều tháng qua, trong tương lai có thể bị người dân của mình bỏ lại, theo nhà khí học hậu và địa-vật lý học người Mỹ Micheal Mann.[1]

Khi đó, người Úc sẽ trở thành "những người tị nạn khí hậu của thế giới" (như cách nói của Mann), những người buộc phải rời xa quê hương vì biến đổi khí hậu hoặc vì một sự kiện thời tiết khắc nghiệt.[2] 

Dự đoán này của Mann tương hợp với một số tài liệu (mà hãng thông tấn ABC News tiếp cận được) của lực lượng quốc phòng Úc (Australian Defence Force, ADF) về khả năng sẽ có dòng người tị nạn khí hậu và xung đột gia tăng do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.[3]

Các tài liệu này còn dự đoán rằng ADF sẽ phải tăng cường tuần tra ở vùng biển phía bắc của Úc để ứng phó với "di cư đường biển" do nước biển dâng ở Ấn Độ – Thái Bình Dương. Biến đổi khí hậu được ADF xác định là một thách thức đối với an ninh của Úc.[4] 

Kể từ thời điểm khởi đầu là tháng 9 năm 2019 đến nay, các đám cháy đã  thiêu rụi tổng diện tích hơn 7,3 triệu héc-ta (lớn hơn diện tích 7 triệu héc-ta rừng Amazone bị cháy), làm chết ít nhất 28 người, hủy hoại hơn 3000 ngôi nhà,[5] và tiêu diệt hơn 1 tỷ động vật.[6] 

Năm 2019 trở thành năm nóng nhất và khô nhất trong lịch sử của Úc, với nhiệt độ trung bình cao hơn 1,52 độ C so với thời đoạn 1961 – 1990,[7] và với kỷ lục mới về nhiệt độ cao nhất thay thế kỷ lục cũ của năm 2013 (41,9 độ C so với 40,3 độ C),[8] và lượng mưa ít hơn 40% so với trung bình.[9]

Dù cháy rừng vẫn xảy ra hàng năm ở Úc, song cháy rừng như năm 2019 được cho là chưa từng thấy xét về quy mô và cường độ ở mỗi bang.[10] Và đến nay, dù tình trạng đã bớt nghiêm trọng nhờ các cơn mưa vừa qua, các đám cháy vẫn còn ở một số vùng và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Nguyên nhân của cháy rừng ở Úc được xác định là các yếu tố tự nhiên như sét đánh, và một phần khác là các yếu tố con người như hoạt động đốt rừng[11] để mở rộng diện tích cho nông nghiệp và cho các hoạt động kinh tế khác.

Tuy biến đổi khí hậu không dẫn đến cháy rừng song làm tăng khả năng xuất hiện của các điều kiện thời tiết cực đoan – như nhiệt độ cao – thuận lợi cho các đám cháy xảy ra, lan tỏa và thêm phần hung dữ. Nói cách khác, biến đổi khí hậu chịu trách nhiệm cho nguy cơ, quy mô và mức độ nghiêm trọng của thảm họa.[12][13]

Do mối liên hệ này giữa cháy rừng và biến đổi khí hậu, để ứng phó với cháy rừng, ngoài các biện pháp hiện thời như cứu hỏa, hỗ trợ tài chính và tái định cư cho những người chịu thiệt hại, Úc không thể phớt lờ một giải pháp căn bản là giảm thiểu phát thải khí nhà kính – vốn bị đã và đang phớt lờ bởi chính phủ bảo thủ của thủ tướng Scott Morrison.

Bằng không, những dòng người tị nạn khí hậu rồi sẽ xuất hiện như dự đoán của Mann và ADF. Và trên một hành tinh mà không nơi nào miễn nhiễm với tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, tương lai của họ nói riêng và các cư dân còn lại trên hành tinh nói chung dường như rủi ro hơn bao giờ hết.

Chú thích:

[1][2] Hot and dry Australia could join the ranks of 'climate refugees' (15.01.2020)
https://www.reuters.com/article/us-australia-bushfires-climatechange/hot...

[3][4] Defence lacks 'overarching strategy' to deal with climate change conflict, internal notes warn (15.07.2019)
https://www.abc.net.au/news/2019-07-15/defence-lacks-overarching-strateg...

[5] Australia is burning - but why are the bushfires so bad and is climate change to blame? (15.01.2020)
https://www.telegraph.co.uk/global-health/climate-and-people/australia-b...

[6] More than a billion animals are feared dead in Australia's bushfires (07.01.2020)
https://www.businessinsider.com/australia-bushfires-one-billion-animals-...

[7] 2019 was Australia's hottest year on record – 1.5C above average temperature (01.01.2020)
https://www.theguardian.com/australia-news/2020/jan/02/2019-australia-ho...

[8] Australia records its hottest day ever – one day after previous record (19.12.2019)
https://www.theguardian.com/australia-news/2019/dec/19/419c-australia-re...

[9] Explainer: what are the underlying causes of Australia's shocking bushfire season? (12.01.2020)
https://www.theguardian.com/environment/2020/jan/13/explainer-what-are-t...

[10] Như [5]

[11] Australian fires: Everything we know about the crisis and how you can help (07.01.2020)
https://www.cnet.com/how-to/australian-fires-everything-we-know-about-th...

[12] 'This is not normal: climate change and escalating bushfire risk (12.11.2019)
https://www.climatecouncil.org.au/resources/bushfire-briefing-paper

[13] Climate change made extreme heat before 2018 Queensland bushfires 'four times more likely (12.11.2019)
https://www.theguardian.com/environment/2019/nov/13/climate-change-made-...