Sự cố Văn Mai Hương và các quyền con người cần được bảo vệ

Hình: Ca sĩ Văn Mai Hương (Nguồn: Fanpage Văn Mai Hương)

Một sự việc gây chú ý trong giới nghệ sĩ vài ngày qua là ca sĩ Văn Mai Hương bị lộ clip với cảnh thay đồ tại nhà riêng.

Vì một lý do nào đó, camera tại nhà riêng của cô đã ghi lén cảnh này vào năm 2015 mà cô không hề hay biết.

Nhiều nghệ sĩ đã lên tiếng bảo vệ cô, và cùng với đó là lên án những kẻ gây ra sự việc cũng như những kẻ tiếp tay lan truyền clip.

Thời điểm mà clip được tung ra khiến một bộ phận dư luận liên hệ với các phát ngôn và thái độ của cô trước một số sự kiện chính trị, xã hội.

Hương là một trong số ít nghệ sĩ lên tiếng về các chủ đề còn nhạy cảm ở Việt Nam, chẳng hạn Luật An ninh mạng và phong trào dân chủ tại Hong Kong.

Cho dù lý do khiến cô trở thành nạn nhân là gì, Hương có đầy đủ quyền bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ về (1) danh dự, nhân phẩm và (2) đời sống riêng tư.

Hai quyền này là các quyền con người được ghi nhân trong Hiến pháp tại Điều 20 và Điều 21, và được nhắc lại trong Bộ luật Dân sự (BLDS) tại Điều 34 và Điều 38 cùng với các quy định về cơ chế bảo vệ. Theo đó:

• Các phương tiện thông tin đại chúng nào đăng tải clip phải gỡ bỏ clip; cơ quan, tổ chức, cá nhân nào cất giữ clip phải hủy bỏ clip (căn cứ vào Khoản 3, Điều 34, BLDS).
• Nạn nhân, là Hương, có quyền yêu cầu những người tung ra và lan truyền clip xin lỗi và bồi thường thiệt hại (căn cứ vào Khoản 5, Điều 34, BLDS) và bồi thường tổn thất tinh thần (căn cứ vào Khoản 2, Điều 592, BLDS).

Bên cạnh đó, với tính nguy hiểm cho xã hội cao, hành vi tung ra và lan truyền clip có dấu hiệu của tội làm nhục người khác.

Với phương tiện là mạng máy tính được dùng để phát tán clip, thủ phạm có thể phải chịu hình phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm theo điểm e, khoản 2, Điều 155, Bộ luật Hình sự.

Do đối với tội làm nhục người khác, để khởi tố vụ án cần có yêu cầu của người bị hại, Hương cần yêu cầu khởi tố vụ án khi xác định được thủ phạm. 

Thủ phạm ở đây không chỉ là người đầu tiên tung ra clip, mà cả những người lan truyền nó, có thể chỉ bằng thao tác chia sẻ trên mạng xã hội như Facebook.

Trong khi chờ đợi pháp luật xử lý sự việc, người dùng mạng cần có hiểu biết pháp luật tối thiểu để không tiếp tay cho thủ phạm mà vi phạm pháp luật.

Ngoài ra, người dùng mạng cần xác định các cấp độ cao hơn của sự tôn trọng pháp luật cũng như các quyền con người nêu trên, thông qua thái độ và hành động sau đây:

Một là không chủ động tìm kiếm clip vì tò mò hay ý thích.

Hai là nếu vô tình thấy clip trên mạng thì không mở ra xem.

Ba là lên tiếng bảo vệ nạn nhân, vì nạn nhân của sự xâm phạm các quyền con người xứng đáng được bảo vệ, và vì biết đâu chính mình có thể là nạn nhân, vào một ngày nào đó.