Một nền giáo dục thất bại. Một nhà nước thất bại. Một quốc gia thất bại.

Song Chi.

Đánh giá ngắn gọn về VN sau hơn 43 năm đảng cộng sản giành quyền lãnh đạo tuyệt đối trên toàn lãnh thổ là gì:

Một nền giáo dục thất bại.

Trong bài “Năm 2018-Một năm quá nhem nhuốc của ngành giáo dục Việt Nam” tôi đã phân tích về điều này. Khi một nền giáo dục đào tạo ra những thế hệ “sản phẩm” không chỉ bị thiếu hụt, yếu kém về mặt kỹ năng sống, trình độ, kiến thức, mà còn khiếm khuyết mặt này mặt khác về mặt nhân cách, thì đó là một nền giáo dục thất bại.

Khi một nền giáo dục thường xuyên xảy ra đủ thứ tệ nạn, từ chạy điểm, chạy bằng, đạo văn, gian lận trong thi cử ; cho tới bạo lực học đường, bạo hành học sinh, lạm dụng tình dục học sinh v.v…thì đó là một nền giáo dục thất bại.

Khi một nền giáo dục mà thành tích trên những bản báo cáo, những trang giấy hoàn toàn khác biệt với thực tế, năng lực học sinh, sinh viên cách một trời một vực với cái bằng Cử Nhân, Thạc sĩ, Tiến sĩ, với những học hàm Phó Giáo Sư, Giáo Sư…nhận được, đó là một nền giáo dục thất bại.

Và khi cứ mỗi năm, VN lại có hàng ngàn bậc phụ huynh tìm mọi cách cho con em đi du học, đến mức trở thành một phong trào “tỵ nạn giáo dục”, đó là một nền giáo dục thất bại.

Hậu quả của nền giáo dục thất bại đó cả xã hội đã và đang phải gánh lấy, về mặt chuyên môn là sự lãng phí thời gian, con người, khi học xong bao nhiêu năm, thậm chí tốt nghiệp Cử nhân, Thạc sĩ mà vẫn không thực sự có đủ trình độ, năng lực, không thể tìm được một việc làm tốt, “dở thầy dở thợ”. Về mặt đạo đức con người là bao nhiêu “sản phẩm” tồi, ngay cả những người mang danh nhà giáo, quan chức làm việc trong ngành giáo dục mà vẫn có những việc làm vô đạo đức, thiếu lương tâm, thậm chí vi phạm pháp luật.

Một nhà nước thất bại.

Một chính phủ/nhà nước không đem lại được sự phát triển kinh tế bền vững, môi trường sống bình an, trong sạch cả về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, một cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân, không lo cho dân có được những điều kiện an sinh xã hội tối thiểu trong học tập, y tế, lúc đau ốm, tuổi già, khi tai nạn… là một nhà nước thất bại.

Một nhà nước không tạo được một môi trường sống đủ tốt cho người dân, khiến cho họ phải tìm mọi cách ra đi, tìm một môi trường khác, là một quốc gia thất bại.

Một nhà nước không tạo được niềm tin trong dân, luôn luôn cai trị dân bằng bạo lực, sự sợ hãi, và những chính sách ngu dân; luôn tìm cách ngăn cấm, bịt miệng dân, cướp mọi quyền tự do, dân chủ của dân, ngược lại luôn đối đầu với dân, coi dân như kẻ thù là một nhà nước thất bại.

Một nhà nước không bảo vệ được sự toàn vẹn về lãnh thổ lãnh hải, chủ quyền của quốc gia, không bảo vệ được đất nước, nhân dân trước sự xâm lăng của ngoại bang dưới mọi hình thức khác nhau, trên mọi mặt trận khác nhau, từ quốc phòng đến kinh tế, văn hóa, môi trường, sự an toàn trong thực phẩm…, là một nhà nước thất bại.

Hậu quả của một nhà nước thất bại thì quá rõ ràng: dẫn đến hiện trạng VN là một quốc gia tụt hậu về nhiều mặt so với các nước trong khu vực và trên thế giới, VN bị phụ thuộc nặng nề trong mối quan hệ bất xứng và nguy hiểm với Trung Quốc, người dân VN không được hưởng những quyền tự do dân chủ tối thiểu, không được ấm no, hạnh phúc.

Một quốc gia thất bại.

Một quốc gia thất bại không chỉ bị đánh giá bởi những gì có thể nhìn thấy trên bề mặt như GDP tính trên đầu người, khối lượng tiền dự trữ, tiềm lực về kinh tế, quốc phòng, sự tụt hậu so với các nước khác, mức độ phát triển về nông nghiệp, công nghiệp, ngư nghiệp, kỹ thuật, quân sự… cho tới mức sống của người dân, trình độ dân trí, mức độ văn minh của xã hội v.v…

Một quốc gia thất bại không chỉ bị đánh giá trên những số liệu thống kê, sắp hạng hàng năm như chỉ số về tự do dân chủ, chỉ số chất lượng cuộc sống, tự do kinh tế, phát triển con người, chỉ số bển vững môi trường v.v…

Một quốc gia thất bại không chỉ bị đánh giá bởi vị trí trên thế giới, trong mối quan hệ ngoại giao với các nước khác, độ tin cậy của các nước đối với quốc gia đó.

Một quốc gia thất bại còn bị đánh giá qua một thể chế chính trị thất bại, một nhà nước thất bại và một dân tộc mang những nét tâm lý, tính cách thất bại-khi không có đủ nỗi đau, nỗi nhục, sự phẫn nộ và lòng tự tôn dân tộc để quyết tâm thay đổi vận mệnh của đất nước, khi nỗi tự hào dân tộc và khát khao chiến thắng chỉ đổ dồn vào việc thắng thua một trận bóng đá, chẳng hạn, thay vì chiến thắng trên những mặt trận lớn lao hơn.

Liệu chúng ta sẽ chấp nhận là một dân tộc thất bại, một quốc gia thất bại cho đến bao giờ?