Xử Khodorovsky, Putin cảnh cáo những người muốn cải cách chính trị

 "The Times"  - Lê Diễn Đức dịch
 

Mikhail Khodorkovsky từng là một người giàu nhất nước Nga, tài sản của ông ước tính đạt 15 tỷ USD. Ông đã thành lập công ty tư nhân lớn nhất của Nga tại thời điểm đó, Tập đoàn dầu mỏ Yukos. Năm 2005 ông bị kết án 8 năm tù về tội trốn thuế. Vẫn còn đứng ở phía sau song sắt, trong ngày Thứ hai tuần này ông bị kết án tiếp về tội trộm cắp dầu và rửa tiền. Platon Lebedev đối tác của ông cũng bị cáo buộc với cùng tội danh tương tự.
 
Trong việc kinh doanh của Khodorkovsky đã có rất nhiều vấn đề mờ ám, nhưng chúng không phải là đối tượng của tiến trình xét xử. Các công ty do ông thành lập đã trở thành nạn nhân của chính sách độc đoán và sự tước đoạt quyền sở hữu từ phía nhà nước. Phán quyết của tòa án cho thấy nước Nga đang bị cai trị tuyệt đối bởi Putin sẽ không mang lại điềm lành cho đất nước này, cũng như cho quan hệ với phương Tây.
 
Khodorkovsky thuộc vào một trong những nhóm tài phiệt đầu sỏ đầu tiên của Nga. Trong những năm 90 ông đã làm giàu tài sản bằng cách cho chính phủ Nga vay tiền để đổi lấy cổ phần trong các công ty nguyên liệu nhà nước. Trong thời kỳ sụp đổ kinh tế năm 1998 ông giữ được tài sản thông qua chuyển nhượng cổ phần có giá trị của ngân hàng mình tới nơi khác, để lại thiệt hại cho khách hàng.
 
Đây là những mặt tối trong kinh doanh của Khodorkovsky, nhưng cho đến năm 2003, khi ông bị bắt về hành vi trốn thuế, nhà tài phiệt bắt đầu thay đổi đáng kể các chiến thuật kinh doanh của mình. Khi giá cả nguyên liệu tăng vọt, Khodorkovsky đã tiếp nhận được tương đối mô hình kinh doanh theo thực tiễn của phương Tây. Cuộc xung đột với điện Kremlin đã dẫn đến những tham vọng chính trị của ông. Ông đã cung cấp tiền để các đảng chính trị và phe đối lập công khai phản đối việc lạm dụng quyền lực của Putin. Chính trị đã kéo về cho ông cơn thịnh nộ của quyền lực nhà nước. Khodorkovsky bị đứng trước tòa án, và tập doàn dầu mỏ Yukos bị tịch thu, bị chia xẻ và bán cho công ty nhà nước với một mức giá thấp hơn nhiều so với thị trường.
 
Từ những sự kiện này cho thấy rằng tự do chính trị ở Nga rất hạn chế, và các nhà doanh nghiệp và đầu tư không thể lập kế hoạch dài hạn, vì họ không có bảo đảm rằng nhà cầm quyền sẽ cho phép họ hoạt động độc lập.
 
Bản án thứ hai của Khodorkovsky là một trò hề công lý. Người ta cầm tù ông với cùng những cáo buộc đã từng áp đặt trong năm 2007, trong khi ông đang thụ một án tù dài. Nhà tài phiệt và Lebedev đã bị buộc tội ăn cắp 27 USD dầu mỏ từ những công ty thuộc Yukos và bán lại ở nước ngoài với giá cao hơn. Nhưng Yukos là chủ sở hữu hợp pháp của các công ty đó và ông đã nộp thuế lợi nhuận từ các giao dịch này.
 
Khodorkovsky là nạn nhân của tòa án thuần phục Putin, người tùy tiện thực hiện quyền lực và kiểm soát toàn bộ nhà nước. Số phận của ông làm ta nhớ lại kiểu cách cai trị đã bị  chôn xuống mộ từ 20 năm trước. Trong thập niên 80 những kẻ chuyên quyền Xô Viết đã sử dụng tiến trình xét xử để đe dọa những người bất đồng chính kiến, và xây dựng huyền thoại của một đất nước bị bao vây. Putin cũng hành xử bằng phương pháp tương tự - trình diễn trước công chúng, xử phạt và làm nhục - là tính kế tục và thái quá, nhưng là kiểu chơi với thái độ khinh thường đối với các quy định của pháp luật.
 
Sự đàn áp của chính phủ đối với Khodorkovsky gây nên sự bất bình của phương Tây và xua đuổi các nhà đầu tư nước ngoài. Tệ hơn nữa, ngăn chặn những người ủng hộ cải cách chính trị - và điều này chắc chắn là mục tiêu của các hoạt động này.■
 
Nguồn: Dịch từ nguyên bản tiếng Ba Lan bài của “The Times”, ấn bản tiếng Ba Lan, ngày 29/12/2010:
http://www.polskatimes.pl/komentarze/350818,celem-putina-jest-odstraszenie-reformatorow,id,t.html
 
Bản tiếng Việt © 2010 Lê Diễn Đức
 
© 2010 Radio Free Asia