Người Nga sống ngày mỗi tồi tệ hơn. Chiếc ghế quyền lực của Putin đang lắc

Mark Franchetti 

Những người Nga giàu có đang bực bội với chính sách của Vladimir Putin, nhưng hiện tại họ sợ không dám nói ra. Lệnh trừng phạt và giá cả tăng cao khiến người dân ngày càng có ít tiền hơn trong bóp của mình. Putin cũng thấy nóng nực.

Dưới thời Putin, Valeria Ivanova đã có một cuộc sống giống như chiếc bánh rán trong bơ. Một người mẹ độc thân là giám đốc của một ngân hàng tư nhân. Lương của bà tương đương 5.000 đôla/tháng. Hơn gấp ba lần mức lương quốc gia trung bình.

Bà đi xe hơi phương Tây. Nghỉ phép ở nước ngoài. Bốn năm trước, bà mua một căn hộ với hai phòng ngủ. Trong kế hoạch năm nay bà sẽ đón năm mới ở Paris.

Lần đâu tiên Putin trở thành tổng thống cách đây 14 năm.

Giờ đây cũng là lần đầu tiên các tiêu chuẩn sống của bà Ivanova đã xấu đi nhanh chóng.

Kể từ tháng Giêng năm nay, thu nhập của bà - tính bằng đô la - giảm gần 40 phần trăm. Về giá trị tiền - cho đến khi bà còn tính nó bằng ngoại tệ - cũng bị mất đi từ số tiền gửi tiết kiệm. Khoản thanh toán tiền vay mua nhà hàng tháng tăng gấp đôi -  bà vay bằng đô la, mà dường như lúc đó là một động thái hợp lý. Chẳng bao lâu có thể phải bán căn hộ này với sự mất mát. Hoặc phải chịu rủi ro bị ngân hàng thu hồi.

- Tôi cảm thấy bị thiệt hại - bà Ivanova, 35 tuổi, người đã đến Moscow vào năm 2002, cho biết - Bọn quỷ sứ đã lấy mất Paris rồi. Tôi sẽ trải qua năm mới với cha mẹ của mình ở Siberia.

Lý do nào gây ra rắc rối cho Valeria Ivanova? Một tổng hợp giết người  - giá dầu mỏ rơi hàng ngày, địa chính trị quốc tế và sự thiển cận của Kremlin. Hiện tại Putin là người tạo nên sự xáo trộn - chính ông ta tấn công phương Tây về sự trừng phạt được đưa ra bởi cuộc khủng hoảng của Ukraine - trước một thách thức lớn nhất cho đến nay. Sử dụng những lời lẽ chống phương Tây, điện Kremlin cho biết trong tuần trước rằng, nước Nga đang trên bờ vực của một cuộc suy thoái kéo dài. Một nửa thu nhập của nước này đến từ việc bán dầu mỏ và khí đốt.

Trong vài tuần qua, giá dầu từ mức trung bình dài hạn là 100 đô la đã giảm giá gần 40 phần trăm mỗi thùng. Mỗi đô la giảm giá dầu toàn cầu làm Nga mất 2 tỷ đô la mỗi năm. Sự sụt giảm đột ngột của giá dầu mỏ đến bốn tháng sau khi Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu áp đặt các biện pháp trừng phạt cao nhất đối với Nga từ việc hỗ trợ quân sự cho quân ly khai ở Ukraine. Kết quả là, các ngân hàng nhà nước Nga đã bị cắt đứt với thị trường tín dụng phương Tây. Mặt khác, các ngân hàng tư nhân và công ty phải chịu đựng hiệu ứng domino. Ngày càng khó khăn để  họ đến với nguồn vốn. Tìm cách thay thế là một nhiệm vụ khó khăn.

- Không có người xếp hàng sẵn sàng đầu tư vào nước ta - người đứng đầu của ngân hàng nhà nước lớn nhất của Nga Sberbank, German Gref, cho biết. - Trong cuộc chạy đua giành tiền bạc có sự cạnh tranh rất lớn.

Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siłuanow ước tính rằng vì các biện pháp trừng phạt Nga mất khoảng 40 tỷ đôla. Các khoản lỗ do giảm giá bán dầu đạt 90-100 tỷ đôla. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng ước tính này là quá lạc quan. Hoạ vô đơn chí - sự trừng phạt và giảm giá dầu - đồng rúp mất giá, trong năm nay đã mất gần 40 phần trăm so với đồng đôla. Các ngân hàng trung ương Nga nhanh chóng bỏ ra 70 tỷ đôla để can thiệp bảo vệ đồng rúp. Tháng trước, ông đã quyết định cho phép đồng rúp biến động tự nhiên trên thị trường. Tuy nhiên, khi đối mặt với sự sụt giảm kỷ lục, trong tuần trước chính phủ một lần nữa can thiệp để bảo vệ đồng rúp và ngăn chặn sự suy sụp của ngân hàng. Lần này, 700 triệu USD được bỏ ra. Ngày càng nhiều người Nga đổi tiền rúp ra ngoại tệ.

Putin quyết liệt bảo vệ sự sáp nhập Crimea và cho rằng bằng việc làm này, lệnh trừng phạt của phương Tây sớm muộn cũng sẽ xảy ra . - Không có Crimea và Ukraine, các chính phủ phương Tây vẫn tìm thấy một lý do khác để kiềm chế sự hồi sinh Nga - Putin gầm lên. - Người ta đã kiềm chế Nga trong nhiều thế kỷ.

Tổng thống Nga tuyên bố đóng băng các ngưỡng thuế trong bốn năm và ra lệnh ân xá thuế cho vốn nước ngoài trở lại Nga.

Trong năm 2014, dòng chảy của vốn từ quốc gia này đã tăng gấp ba lần và đạt 80 tỷ bảng Anh. - Mặc dù đã nói với tất cả giọng điệu hiếu chiến, Điện Kremlin vẫn tức giận. Họ hiểu rằng đây là một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng - Chris Weafer chuyên gia tư vấn cho các công ty có nhu cầu đầu tư vào Nga, cho biết - Vấn đề thực tế là, trong thực tế Putin không làm được bao nhiêu, bởi vì hai yếu tố chính thúc đẩy sự mất giá của đồng rúp, cũng như sự thiếu tín dụng và đầu tư nước ngoài mang yếu tố từ bên ngoài: sự trừng phạt và giảm giá của dầu - Weafer nói thêm.

Một dấu hiệu tích cực hiếm hoi? Sự giảm giá của đồng rúp đã mang lại một chút thư giãn cho khu vực khí đốt và dầu khí, vì kim ngạch xuất khẩu tính bằng đô la, còn các chi phí được tính chủ yếu bằng đồng rúp. Tuy nhiên, sự mất mát quá lớn của doanh thu từ việc bán dầu đang đẩy Nga đến bờ vực suy thoái.

Putin nói rằng nền kinh tế cần cho các thập kỷ tiếp phải với tăng trưởng từ 5-6 phần trăm mỗi năm. Nhưng tuần trước, Bộ trưởng Bộ Kinh tế đã thông báo rằng năm tới GDP sẽ giảm 0,8 phần trăm. Đồng rúp yếu làm cho nhập khẩu hàng tiêu dùng đắt tiền hơn. Tháng trước, lạm phát tăng đến 9 phần trăm. Tiếp theo có thể lên đến 12 phần trăm. Giá kiều mạch - sản phẩm cơ bản - đã tăng gấp đôi. Ngay cả gái mại dâm đã tăng giá dịch vụ.

Giám đốc Tình báo Nước ngoài Mikhail Fradkov cáo buộc Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt và cuộc tấn công vào đồng rúp bằng cách điều chỉnh giá dầu. Tất cả, tất nhiên, để hạ bệ Putin. - Không ai muốn một nước Nga mạnh và độc lập - Fradkov nói. Đây là một khẳng định hoàn toàn không thuyết phục, nhưng là cách nói dành cho những người Nga bình thường. Phương tiện truyền thông nhà nước liên tục đổ lỗi các vấn đề kinh tế của Nga cho phương Tây. Các cuộc thăm dò cho thấy 60 phần trăm, người Nga bằng lòng như là một dấu hiệu về thái độ yêu nước: không cần hàng hóa phương Tây. Không khí chống Mỹ sâu và rộng rãi hơn trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

- Tất cả đều đẹp - Hãy đập ngực mình và hét lên "Mua hàng Nga" -  một đạo diễn truyền hình bị sa thải vì những quan điểm phê phán của ông, đã nói như thế. - Nhưng hãy bắt đầu bằng cách cố gắng mua truyền hình Nga. Chúng ta không làm bất cứ điều gì khác hơn ngoài vũ khí. Hạnh phúc và thịnh vượng dựa trên tên lửa. Những thứ mà chúng ta không tìm thấy trong những chuyện chính thức của các cơ quan chức năng?

Nhưng thực tế là nền kinh tế đang chậm lại đáng kể, ngay cả trước khi sự ra đời của các lệnh trừng phạt và giảm giá dầu. Đồng rúp sụt giá trước sự bùng nổ của cuộc khủng hoảng ở Ukraine. Hầu hết các chuyên gia đồng ý với ý kiến cho rằng Putin không biết cách hiện đại hóa nền kinh tế được hưởng lợi lớn từ việc bán dầu thô. Thay vì chi kỷ lục 50 tỷ đôla cho Olympic mùa đông ở Sochi - đứa bé yêu quý của tổng thống muốn cho thế giới thấy sức mạnh của Nga. - Họ đã sống tốt nhờ 3 ngàn tỷ thu được hàng năm từ việc bán dầu mỏ và khí đốt.

Chẳng có khuyến khích nào cho sự thay đổi và cải cách - Weafer nói. Trong năm 2018 Vladimir Putin có thể tái tranh cử. Nếu ông ta quyết định - tất cả trong các lần xuất hiện đã cho thấy điều đó - ông ta tiếp tục nắm quyền cho đến năm 2024. Lúc đó ông ta 72 tuổi. Sự ủng hộ ông đạt mức kỷ lục - trên 80 phần trăm - nhờ sự thịnh vượng mà ông ta mang lại và hiện đang bị đe dọa.

- Điều gì sẽ xảy ra khi người Nga thực sự bắt đầu phải chịu đựng? Đây chính là cuộc thử lửa thực tế với Putin - một đối tác kinh doanh của một trong những đầu sỏ chính trị giàu nhất nước Nga, cho biết. - Lúc đầu, mọi người tụ tập quanh ông ta, nhưng được bao lâu? Tầng lớp giàu có đã bắt đầu nổi giận về hướng đi của đất nước mà ông ta đang dẫn dắt, nhưng họ quá sợ để thể hiện.

Hôm nay, không thể lật đổ Putin. Tuy nhiên, ông ta bắt đầu cảm thấy hơi thở của mình trên lưng, khi mớ hỗn độn này kéo dài quá lâu. Trước chúng tôi là một thời gian khó khăn. Không chỉ đối với người Nga, mà còn đối với Putin - người nói chuyện cho biết thêm.

Bản Việt ngữ © Lê Diễn Đức

----------------------------------------------------------------

Bài dịch từ nguyên bản tiếng Ba Lan, đăng trên nhật báo Ba Lan "Polska The Times" ngày 13 tháng 12, 2014, tại link: http://www.polskatimes.pl/artykul/3682972,rosjanom-zyje-sie-coraz-gorzej-wladza-putina-drzy-juz-w-posadach,1,id,t,sa.html