Nhà độc tài cộng sản hay là anh hùng

TVN24 - Lê Diễn Đức dịch
 
Sau cái chết của Tướng Wojciech Jaruzelski, tờ báo Nga "Komsomolskaya Pravda" đã viết rằng "một người Ba Lan đã ra đi, một vị tướng, một người cộng sản và nhà dân chủ". Còn tờ "The New York Times" lưu ý: "Ông ta đã sử dụng xe tăng để dập tắt những khát vọng dân chủ của Công đoàn Đoàn kết, nhưng  sau đó thì lại dẫn đất nước đi qua cái chết của hệ thống mà trong đó ông là người thụ hưởng". Người Ý, tiếp theo, tự hỏi, liệu Tướng Wojciech Jaruzelski là nhà độc tài cộng sản, hay là anh hùng Ba Lan?
 
Nhà lãnh đạo cộng sản cuối cùng và là Tổng thống đầu tiên của nước Cộng hòa Ba Lan, qua đời vào ngày Chủ nhật (25/05) tại bệnh viện ở Warsaw. Hôm thứ Hai, cái chết của Jaruzelski đã được các phương tiện truyền thông nước ngoài bình luận.
 
"Một người Ba Lan, vị tướng, người cộng sản và nhà dân chủ"
 
"Komsomolskaya Pravda" chạy tiêu đề "Một người Ba Lan, vị tướng, người cộng sản và nhà dân chủ". Trong đánh giá của tờ báo có số lượng báo in lớn, được xem là một kênh của Tổng thống Nga Vladimir Putin, "Jaruzelski là một trong những chính khách thực sự vĩ đại của thế kỷ qua".
 
Các tác giả của bài viết cho rằng "cùng với nhà lãnh đạo Công đoàn Đoàn kết Lech Walesa có thể xem ông là cha đẻ của Ba Lan hiện đại". Họ ôn lại rằng, nhờ ông mà vào năm 1989, có thể tổ chức hội nghị bàn tròn mà qua nó Ba Lan đã phá vỡ với chủ nghĩa xã hội". Bằng cách này, vị tướng-người cộng sản đã cho phép ban lãnh đạo Liên Xô giữ thể diện và đảm bảo một quá trình chuyển đổi hòa bình cho dân chủ trong một nước Ba Lan luôn luôn nổi loạn và khó đoán" - tờ báo cho biết. Tờ báo cũng nói thêm rằng "những người chống cộng sản không bao giờ tha thứ cho ông điều này".
 
Ngược lại, tờ "Rossiyskaya Gazeta" trong tài liệu mang tên "Vị tướng đã ra đi vĩnh viễn" chỉ trích giới truyền thông Ba Lan về việc - như nó nhấn mạnh - "tạo ra cuộc thảo luận kỳ lạ" quanh việc chôn cất Jaruzelski khi ông vẫn còn sống. Theo "Rossiyskaya Gazeta" cuộc thảo luận này "phản ánh không chỉ sự thiếu trọn vẹn của một số nhà báo Ba Lan, nhưng cũng là sự thiếu nhất quán trong đánh giá cuộc sống của Jaruzelski từ phía dân chúng của mình".
 
"Nhà lãnh đạo cuối cùng của Ba Lan cộng sản, con người đã sử dụng xe tăng để dập tắt những khát vọng dân chủ của Công đoàn Đoàn kết, và nhưng sau đó thì lại dẫn đất nước qua cái chết của hệ thống mà trong đó ông là người thụ hưởng" - "The New York Times" trong ngày thứ Hai viết như thế về cái chết vào ngày Chủ nhật của Tướng Wojciech Jaruzelski.
 
"Ngày 13 tháng 12 năm 1981, vị tướng với khuôn mặt ảm đạm trong cặp kính màu và bằng tư thế khó chê, đã đưa ra diễn biến của sự kiện, mà sau này bảo đảm cho ông trong lịch sử một vai trò phản diện" - các nhà báo Michael T. Kaufman và Nicholas Kulish của nhật báo New York viết.
 
Cả hai cho rằng Jaruzelski muốn giành chiến thắng trên ít nhất một số người ủng hộ Công đoàn Đoàn kết, mà vì thế ông thường gặp sự phản kháng và chỉ trích của khối bê tông trong đảng.
 
Các nhà bình luận cũng nhắc nhở rằng, trong tháng 7 năm 1989 ông được bầu làm Tổng thống và biểu thị sự đoàn kết với Thủ tướng Chính phủ (không cộng sản) Tadeusz Mazowiecki, và chỉ vài tháng sau ông đã từ chức, cho phép tiến hành một cuộc bầu cử tổng thống tự do và người chiến thắng là lãnh đạo Công đoàn Đoàn kết Lech Walesa.
 
"Cùng một vị tướng đã nghiền nát Công đoàn Đoàn kết, nhưng lại cho phép Ba Lan chia tay với chủ nghĩa cộng sản không đổ máu, thiết lập một mô hình chuyển hoá được lặp lại trong các nước khác của khối Hiệp ước Warsaw. Ông đã ra khỏi sự ràng buộc mà ông ngồi quá lâu" - Các nhà báo "NYT" đánh giá.
 
Tuớng  Wojciech Jaruzelski là một nhà độc tài cộng sản, hay anh hùng Ba Lan? - Báo chí Ý đặt câu hỏi.
 
Tờ "Corriere della Sera" nhấn mạnh rằng, thời gian chữa lành nhiều vết thương và do đó hình ảnh của Jaruzelski hiện tại ít gây tranh cãi hơn so với cuối của thế kỷ trước.
 
Cựu đại sứ Ý tại Moscow, nhà báo chuyên mục, Sergio Romano, trên báo Milan đặt ra một câu hỏi: "Có phải Jaruzelski là một cánh tay của Liên Xô, đầy tớ của chính sách của Bộ Chính trị Liên Xô? Hay có thể ông là một người yêu nước, đã cứu đất nước mình ra khỏi số phận tương tự như với Hungary năm 1956 và Tiệp Khắc vào năm 1968?".
 
Nhà báo nói rằng, sau khi ban hành thiết quân luật vào năm 1981, Tướng Jaruzelski đã "đè bẹp các cuộc biểu tình sôi sục, và phải thừa nhận, bằng một phương pháp hiệu quả".
 
Sergio Romano tin rằng, với Jaruzelski cần phải có "một phần cám ơn vì cái điều là Ba Lan đã chuẩn bị từ bỏ chủ nghĩa cộng sản trước khi Bức tường Berlin sự sụp".
 
"Bạo chúa và cùng người đó đã từ bỏ quyền lực"
 
"Tiểu sử của Jaruzelski bao gồm các yếu tố sáng và tối" - tờ báo Đức "Frankfurter Allgemeine Zeitung" (FAZ) viết. "Jaruzelski là một nhà độc tài quân sự đã ban hành thiết quân luật tại Ba Lan, trấn áp phe đối lập "Đoàn kết" và dẫn đất nước đi theo hướng dân chủ" - Tác giả của "FAZ" viết.
 
Tờ báo chỉ ra rằng Jaruzelski cũng là một "bạo chúa và cũng chính con người này đã từ bỏ quyền lực", "bằng chiến lược rút lui", 8 năm sau khi ban hành thiết quân luật ông đã trao trả quyền lực và là lãnh đạo đầu tiên trong khu vực ảnh hưởng của Liên Xô "đã khuất phục trước ý muốn của xã hội tiến tới tự do".
 
Theo "FAZ" trong những năm cuối cùng trước khi qua đời, Jaruzelski là một "người đàn ông cay đắng, mệt mỏi với các tiến trình vô tận của toà án vì bàn tay dính máu của mình, với những nghi ngờ chính xác về vai trò lịch sử mà bản thân ông - như một người cộng sản nhưng lại là nhà quý tộc của Ba Lan cũ - muốn thấy nhìn nhận như một anh hùng, hoặc ít nhất là một con nguời bi thảm".
 
Tác giả chỉ ra rằng, điểm trung tâm của tiểu sử Jaruzelski - quyết định ban hành thiết quân luật vẫn còn gây tranh cãi. "Có phải - trong hoàn cảnh của một thảm kịch lớn - ông đã nhận lỗi về mình để ngăn chặn một thảm họa lớn hơn - sự can thiệpcủa Liên Xô? Hoặc cũng là một người đang giữ quyền lực và cơ hội đã yêu cầu sự can thiệp và đã hành động chỉ khi điện Kremlin từ chối thực hiện cho các đồng chí Ba Lan một công việc đẫm máu?" - Tác giả đặt câu hỏi mà không có nhận xét cho tình trạng tiến thoái lưỡng nan này.
 
"Biểu tượng của áp bức trên thế giới"
 
"Die Welt" chú ý đến "nghịch lý của lịch sử" khiến con trai của một người bình thường ở đông nam Ba Lan đã trở thành "sự hỗ trợ của Liên Xô cộng sản". Những người trong giòng họ Jaruzelski là những người yêu nước - tác giả viết, lưu ý rằng, ông nội của ông Wojciech Jaruzelski đã chiến đấu trong cuộc khởi nghĩa và cha của ông trong cuộc chiến chống lại những người Bolshevik năm 1920.
 
Tờ báo nhắc nhở vai trò của Jaruzelski trong việc đàn áp các cuộc biểu tình của công nhân trong năm 1970 và giai đoạn thiết quân luật, nhấn mạnh rằng "trong năm 1989 tuyệt vời, Jaruzelski và Gorbachev, vai sát vai đã chống lại các lực lượng của trật tự cũ". "Die Welt" nhấn mạnh rằng, vị tướng đã xin lỗi gia đình các nạn nhân của thiết quân luật. "Jaruzelski vẫn còn là một nhân vật gây tranh cãi" - nhật báo viết.
 
"Sueddeutsche Zeitung" cho thấy rằng, sau khi ban hành thiết quân luật, Jaruzelski đã trở thành một "biểu tượng của sự áp bức" trên thế giới. Vào năm 1989, chống lại ý muốn của phe bê tông trong Đảng Cộng sản ông đã thúc đẩy đối thoại với phe đối lập thông qua hội nghị bàn tròn. "Jaruzelski mang theo xuống mồ nhiều bí mật của một trong những thời kỳ hấp dẫn nhất trong lịch sử Ba Lan " - tờ báo Đức  nhấn mạnh.
 
Bản Việt ngữ © Lê Diễn Đức
 
------------------------------------------------------------------------
Dịch từ tiếng Ba Lan, từ bài viết được đăng trênTVN24, đài truyền hình tin tức Ba Lan, tại link:
http://www.tvn24.pl/jego-biografia-sklada-sie-z-elementow-jasnosci-i-mroku-zagraniczna-prasa-o-gen-jaruzelskim,432528,s.html