Nguyên nhân cốt lõi thất bại của Thượng đỉnh Trump - Kim tại Hà Nội là gì?

Cuộc họp thượng đỉnh lần thứ hai giữa tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump với chủ tịch Bắc Triều Tiên Kim Jong Un tại Hà Nội đã kết thúc sớm hơn dự kiến, mà không đạt được một thỏa thuận nào.

Đây đã thực sự trở thành một cơn địa chấn giữa lúc dư luận và cộng đồng quốc tế đang hết sức kỳ vọng rằng, DPRK - USA Ha Noi Sumit sẽ tạo ra những bước đột phá quan trọng cho vấn đề hòa bình trên bán đảo Triều Tiên. Thị trường chứng khoán châu Á và Việt Nam giảm sâu bất ngờ ngay sau khi thông tin này được loan báo.

Tuy nhiên, thà không có thỏa thuận còn hơn là đạt một thỏa thuận tồi, như phát biểu của ông Harry Kazianis, Giám đốc Nghiên cứu Triều Tiên tại Trung tâm vì Lợi ích Quốc gia (Hoa Kỳ) đã khẳng định rằng, « Mối đe dọa vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên nay đã là một thực tế. Nếu đạt một thỏa thuận mà không giải tỏa được mối đe dọa này, thì còn tệ hơn nhiều so với một thỏa thuận không hoàn hảo. ». Cũng có nghĩa là ông Donald Trump đã có một quyết định đúng đắn, với lý do những nhà độc tài cộng sản thường hay nuốt lời.

Về nguyên nhân thất bại của hội nghị thượng đỉnh lần này, hai bên Triều Tiên và Mỹ sau đó đã đưa ra những lời tường thuật trái ngược nhau mang tính cáo buộc. Song nguyên nhân thất bại của cuộc gặp thượng đỉnh lần thứ hai này là các do bất đồng về các lệnh trừng phạt đối với Bình Nhưỡng trong vấn đề tiến tới phi hạt nhân hóa.

Về phía Mỹ, trong cuộc họp báo lúc đầu giờ chiều ngày 28/2, Tổng thống Donald Trump đã cho biết các cuộc thảo luận ở Hà Nội đã có bước tiến lớn trong việc xây dựng mối quan hệ và trên vấn đề chính là phi hạt nhân hóa. Song vẫn theo ông Trump, “Về cơ bản, họ muốn dỡ bỏ toàn bộ các lệnh trừng phạt mà chúng tôi thì không thể làm thế.”. Và vẫn theo ông Trump, điều quan trọng là không nên vội vã ký kết một thỏa thuận tồi trước những yêu sách không thể chấp nhận được của Triều Tiên.

Còn về phía Triều Tiên, trong một cuộc họp báo được tổ chức vào giữa đêm 28/2 rạng ngày 01/3/2018 ở Khách sạn Melia Hà Nội, Ngoại trưởng Triều Tiên Ri Yong Ho cho biết, Triều tiên chỉ yêu cầu dỡ bỏ một phần các lệnh cấm vận và đã đưa ra một đề xuất rất thực tế, bao gồm dỡ bỏ cơ sở hạt nhân chính của họ ở Yongbyon. Vẫn theo Ngoại trưởng Triều Tiên Ri Yong Ho, “Thật ra, trong lúc chúng tôi có những bước đi hướng tới phi hạt nhân hóa, vấn đề quan trọng nhất là an ninh cho chúng tôi nhưng chúng tôi nghĩ rằng sẽ nặng nhọc hơn cho Mỹ nếu bắt họ có những bước đi về quân sự - đó chính là lý do tại sao chúng tôi cho rằng dỡ bỏ một phần các lệnh cấm vận là một hành động tương ứng,”

Tựu chung lại, vấn đề then chốt trong vấn đề ổn định và hòa bình trên bán đảo Triều tiên là phi hạt nhân hóa, nghĩa là Triều tiên buộc phải hủy bỏ từng phần để tiến đến hủy bỏ toàn bộ vũ khí hạt nhân của mình đang sở hữu. Để đổi lại việc hủy bỏ các biện pháp trừng phạt về kinh tế của Mỹ và cộng đồng quốc tế. Đây là điều cực kỳ khó khăn, vì nó có liên quan đến vấn đề sống còn của chế độ Bình Nhưỡng. Cho dù Chủ tịch Kim Jong Un, một người tây học đã hiểu rằng cần phải thoát ra suy nghĩ dùng vũ khí hạt nhân làm đối trọng với phương tây, thì mới đưa đất nước Triều tiên đến một cơ hội phát triển.

Song quan điểm của Trung Quốc lâu nay vẫn luôn sử dụng Bắc Triều tiên như một con bài, với vai trò của một "chí phèo" dùng cái mảnh chai hạt nhân để gây nên sự bất ổn định tại khu vực Đông Bắc Á. Đây chính là lý do Kim Jong Un muốn từ bỏ vũ khí hạt nhân cũng không được phép, vì sự thật Bắc Kinh luôn là bà đỡ và là kẻ nuôi dưỡng chế độ Bình Nhưỡng trong suốt mấy chục năm qua.

Thêm nữa, hẳn ông Kim Jong Un sẽ không thể quên bài học mà người Mỹ đã dành cho Tổng thống Libya Muammar Gaddafi cái chết thảm khốc cũng vì đã chấp nhận giải trừ vũ khí hạt nhân của quốc gia này. Ngược dòng lịch sử, vào năm 2003, ông Muammar Gaddafi đã chấp nhận tự nguyện huỷ bỏ chương trình vũ khí hạt nhân của Libya, và ngay sau đó các thiết bị của chương trình hạt nhân đã được chuyển ra khỏi Libya. Không lâu vào năm 2011, Mỹ và các nước phương Tây đã hỗ trợ quân nổi dậy lật đổ Gaddafi và ông này đã bị phiến quân giết chết một cách thê thảm khi đang trốn trong một ống cống.